Njoftimi i shkencëtarëve amerikanë se kanë arritur të prodhojnë një bilanc pozitiv të energjisë nga shkrirja bërthamore, ngjall shpresat se njerëzimi një ditë do të jetë në gjendje të zgjidhë problemin e energjisë.
Për momentin ka shumë pengesa teknike dhe ato e shtyjnë çdo shfrytëzim të shkrirjes, që “prodhon” energjinë brenda yjeve, për të ardhmen. Megjithatë, arritja e shkencëtarëve amerikanë do të hapë rrugën për investime të mëdha në këtë fushë me perspektivat e saj të mëdha.
Për vitin 2022, siç vëren Bloomberg, investitorët do të hedhin më shumë se 1 miliard dollarë në treg. Edhe pse kjo është më pak se ajo e vitit 2021, kur i kaloi 2.6 miliardë dollarët, është trefishi i asaj të vitit 2020. Pra, “tregu” përkatës është gati të hapet dhe të thithë shuma të mëdha, pasi ndoshta fillimisht të përfundojë në zgjidhje optimale teknologjike. Tashmë rreth 10 kompani startup, secila me qasje të ndryshme, po punojnë për problemet teknologjike dhe inxhinierike të paraqitura nga fuzioni dhe tashmë kanë një fluks financimi.
Çfarë do të thotë zbulim?
Sipas Departamentit të Energjisë, eksperimenti u zhvillua më 5 dhjetor dhe për herë të parë shkencëtarët e LLNL arritën të prodhonin një fitim neto energjie nga shkrirja e dy atomeve të lehta të hidrogjenit në një më të rëndë. Arati Prabhakar, drejtori i Zyrës së Shkencës dhe Teknologjisë në Shtëpinë e Bardhë, tha se eksperimenti ishte “një shembull i jashtëzakonshëm i asaj që ne mund të arrijmë me këmbëngulje”. Fusioni është reagimi që fuqizon Diellin dhe shkencëtarët janë përpjekur ta arrijnë atë në Tokë për dekada të tëra.
Shkencëtarët bërthamorë jashtë laboratorit LLNL ku u zhvillua eksperimenti thanë se arritja është një hap i rëndësishëm, por mbetet shumë për të bërë përpara se bashkimi të bëhet komercialisht i zbatueshëm. Tony Raulstone, një ekspert i energjisë bërthamore në Universitetin e Kembrixhit, vlerëson se prodhimi i energjisë në eksperiment ishte vetëm 0.5% e energjisë së nevojshme për të nisur lazerët në radhë të parë. “Prandaj mund të themi se ky rezultat është një sukses për shkencën. Por është ende shumë larg prodhimit të energjisë së dobishme, të bollshme, të pastër”, komentoi ai.
Industria e energjisë elektrike, nga ana e saj, e përshëndeti me kujdesky progres, por duke theksuar se për të arritur shkrirjen e tranzicionit të energjisë nuk duhet të ngadalësohen përpjekjet për të promovuar alternativa të tjera si energjia diellore dhe e erës dhe ndarja bërthamore. “Është hapi i parë që na thotë, ‘Po, nuk është thjesht një fantazi, ajo mund të bëhet, në teori’,” tha Andrew Sounder, një specialist i teknologjisë në EPRI, një organizatë jofitimprurëse e kërkimit dhe zhvillimit të energjisë.
Çfarë është Fuzioni
Siç raporton New York Times është një reaksion termonuklear që fuqizon yjet në univers kur atomet e hidrogjenit (H) përplasen dhe kombinohen për të formuar atomet e heliumit (He). Masa e një atomi të heliumit (He) është pak më e vogël se shuma e masave të dy atomeve të hidrogjenit (H) që kërkohen për ta formuar atë, dhe kjo ndryshim në masë lirohet si energji.
Është procesi me të cilin bërthamat e atomeve të lehta, si hidrogjeni, bashkohen me ato më të rënda, gjë që prodhon një sasi të madhe energjie. Fusioni, megjithatë, kërkon sasi të mëdha të temperaturës dhe presionit.
Arritja revolucionare e amerikanëve të shpallur dje ishte se për herë të parë u prodhua më shumë energji sesa duhej për eksperimentin, i cili kushtoi më shumë se 3 miliardë dollarë. Një “kapsulë” hidrogjeni me madhësinë e një kokrre piperi prodhonte energji të mjaftueshme për të ngrohur disa litra ujë. Eksperimenti ishte më shumë një provë se si mund të gjejmë në të ardhmen mënyra për të shfrytëzuar shkrirjen.
Qëllimet e studiuesve
Lajmi se mund të prodhohet energji e bollshme nuk sjell buzëqeshje vetëm për biznesmenët aktivë në fusha të ngjashme, por edhe për shkencëtarët, për dy arsye.
Së pari, energjia e shkrirjes bërthamore zgjat për një kohë të gjatë dhe nuk kërkohet në sasi të mëdha. Kështu, një filxhan hidrogjen mund të furnizojë një shekull energji për nevojat e një familjeje.
Pastaj, arsyeja e dytë është se nuk e rëndon mjedisin, pasi nuk lëshon ndotës, si karboni apo mbetje radioaktive. Për shembull, nëse do të mund të aplikohej në klimat globale brenda një dite, atëherë çështja e ndryshimit të klimës nga ndotja e shkaktuar nga njeriu do të “zhdukej”, pasi shumica e ndotësve vijnë nga energjia.
Shkencëtarët, pavarësisht mendimeve të tyre optimiste, e dinë se do të duhen dekada përpara se prodhimi i energjisë së bashkimit bërthamor të bëhet plotësisht dhe globalisht efektiv. Testet e para në shkallë të gjerë priten në vitin 2033, por ato do të shumëfishohen në vitin 2050. Më pas është problemi i ndryshimeve klimatike, pasi ndërkohë që energjia e bollshme do t’i “zgjidhë duart e njerëzimit”, deri atëherë mund të lindin çështje që do të heqin syrin. nga prodhimi i bollshëm i energjisë siç është mungesa e burimeve.
