BalkanInsight ka shkruar një artikull në lidhje me ndërtimet pa leje në Shqipëri. Sipas tyre të gjitha ndërtimet pa leje janë të lidhura ngushtë me qeverinë në pushtet sipas kërkimeve dhe analizave që BIRN ka kryer.
“Kryeministri i Shqipërisë Edi Rama u tha kritikëve në fundjavë se as ai dhe as administrata e tij nuk ishin përgjegjës për ndërtimet e shfrenuara të paligjshme, duke përfshirë qendrën e qytetit të Tiranës, duke i akuzuar kritikët e tij si potencialisht të korruptuar.
“Ju që ngrini verbërisht akuza mund të keni mijëra arsye për të mos më votuar ose për të menduar se politikanët janë të gjithë njësoj; por nëse nuk arrin të shohësh vullnetin tim të plotë për ta mposhtur njëherë e përgjithmonë këtë fenomen të turpshëm… ose nuk po e merr veten seriozisht ose je vetë potencialisht i korruptuar”, tha Rama.
Rama disa javë më parë pranoi se zhvilluesit – përfshirë disa që qëndrojnë pas një plani të diskutueshëm për ndërtimin e rrokaqiejve në qendër të Tiranës – kishin shtuar kate të tëra përtej lejeve të dhëna nga qeveria apo kryetari i Bashkisë së Tiranës, Erjon Veliaj.
Ky dënim i ndërtimeve pa leje shihet nga shumë shqiptarë si hipokrizi e paturpshme nga ana e autoriteteve, të cilët gjatë viteve të fundit kanë burgosur qindra njerëz për ndërtime pa leje, duke përfshirë në disa raste fermerë të arrestuar në vend për ndërtimin e kasolleve për blegtorinë. .
Ndërkohë asnjë nga zhvilluesit e mëdhenj që Rama pranon se i kanë mbindërtuar nuk është arrestuar. E edhe pse është evidentuar ndërtimi i tyre pa leje, puna duket se vijon normalisht në këto objekte.
Më 30 shtator, fushata e Ramës kundër ndërtimeve pa leje të profilit të lartë u fokusua në një bllok apartamentesh në rrugën Myslym Shyri të Tiranës.
Bledi Cuci, Ministri i Brendshëm, është shfaqur në një video të transmetuar “live” së bashku me Rebani Jaupin, drejtorin e policisë dhe drejtoreshën e Inspektoratit Kombëtar për Mbrojtjen e Territorit, IKMT, Dallendyshe Bici.
Videoja, e xhiruar me sa duket nga zyrtarë të PR të qeverisë, është transmetuar edhe në faqen personale të Kryeministrit në Facebook.
“Kjo kompani jo vetëm shtoi kate në mënyrë të paligjshme, por bëri një ndryshim skandaloz në projekt nga ai që ishte miratuar”, tha ministri Çuçi, duke qëndruar para godinës dhe duke premtuar se hapësira shtesë ilegale do të konfiskohej. “Ajo që ne po bëjmë këtu nuk është një fushatë mediatike apo demagogji,” pohoi ai.
Megjithatë, kur BIRN vizitoi kantierin ku u identifikua krimi i supozuar, vetëm pak minuta pasi ky transmetim “live” u transmetua në Facebook, nuk u pa asnjë polic. Punëtorët e ndërtimit po vazhdonin normalisht punën e tyre.
Rruga që në video shfaqej e zbrazët ishte plot me makina të parkuara. Me sa duket, video është xhiruar më herët.
Kjo nuk ishte surprizë. Zyrtarët e qeverisë në Shqipëri shpesh nuk ftojnë ekipe mediatike në ngjarje të tilla, por përdorin zyrtarët e tyre të PR për të përgatitur “lajme”. Kjo më pas transmetohet nga stacionet televizive që nuk përmendin se ka qenë e parapaketuar dhe se nuk përfshihet asnjë raportim i pavarur.
Qeveria më 7 shtator deklaroi se planifikonte të konfiskonte çdo kat shtesë të shtuar në projekte me leje zyrtare dhe të përdorte hapësirën për qëllime sociale, si strehimi i të pastrehëve.
Por opozita pretendon se nisma është një fushatë dezinformuese që synon të fshehë faktin se zhvilluesit në fjalë, në disa raste emra të njohur shpesh të etiketuar si oligarkë, nuk përballen me pasoja ligjore.
Nga ana tjetër, kryeministri pretendon se gjykatat dhe prokurorët nuk po veprojnë aq shpejt sa duhet.
Rasti i godinës në Myslym Shyri, një nga zonat më të shtrenjta në Tiranë, duket se u jep besueshmëri kritikëve të kryeministrit.
Të dhënat e marra nga BIRN tregojnë se pallati i denoncuar nga ministri i Brendshëm është në pronësi të “ARB & TRANS-2010”, kompani e themeluar nga Arben Maloku, 36 vjeç, i cili deri më 9 shtator ka qenë administrator i njësisë administrative Zall-Herr. emëruar në detyrë nga kryetari i Bashkisë së Tiranës Erjon Veliaj, i cili ka firmosur lejen e ndërtimit.
Maloku kryeson gjithashtu zyrën lokale të Partisë Socialiste në pushtet për Zall-Herr, një zonë rurale në veri të Tiranës.
Kur BIRN pyeti nëse qeveria e kishte referuar kompaninë për ndjekje penale pas vlerësimit se ajo kishte ndërtuar në mënyrë të paligjshme, ministri Cuci nuk u përgjigj në momentin e publikimit.
Pa përgjigje kanë mbetur edhe pyetjet drejtuar Policisë së Shtetit dhe shefes së Inspektoratit Dallendyshe Bici. Kryebashkiaku Veliaj nuk iu përgjigj pyetjeve në lidhje me lidhjet e tij me Malokun.
Esmeralda Maloku, përfaqësuese e kompanisë, tha se ishte në dijeni të deklaratës së ministrit, por nuk kishte asnjë koment për këtë çështje.
Drejtësi e vjetër, akuza të reja
Në fillim të shtatorit, kur nisi fushatën e saj, qeveria tha se katet e ndërtuara në mënyrë të paligjshme duhet t’i dhurohen shtetit në këmbim të legalizimit të ndërtesës, ose përndryshe zhvilluesit do të duhet të paguajnë një gjobë shtesë.
Megjithatë, opozita pretendon se kjo masë është një hile pa bazë ligjore që synon të japë amnisti për shkelësit e ligjit. Ndërtimi i paligjshëm në Shqipëri dënohet me burgim deri në tetë vjet.
Për t’iu kundërvënë këtyre akuzave, Rama dhe Cuci të dy këmbëngulën se prokurorët nuk kishin ndjekur penalisht shkelësit dhe se vendimi i tyre ishte një përgjigje ndaj faktit që prokurorët nuk kishin vepruar.
“Kur trajtojnë dosjet e kompanive të pasuruara nëpërmjet evazionit fiskal, ndërtimeve pa leje apo krimeve të tjera, ata [prokurorët] shohin një mundësi për të majmur xhepat e tyre”, tha Cuci në videon në Facebook të xhiruar në rrugën Myslym Shyri.
Ministri pohoi se ndërsa agjencitë qeveritare kishin përgjegjësitë e tyre, faji qëndronte kryesisht në sistemin e drejtësisë. Megjithatë, ai nuk përmendi ndonjë rast konkret në të cilin agjencitë qeveritare kishin ngritur akuza dhe sistemi i drejtësisë nuk kishte vepruar.
Arens Cela, kryeprokurori i Tiranës, hodhi poshtë akuzat e ministrit. Ai tha se autoritetet nuk kishin referuar akuza në të kaluarën ndërsa prokurorët kishin filluar të punonin ex officio për rastet e denoncuara publikisht kohët e fundit.
Ndërkohë, Rama pohoi se Ideal Construction, kompania që zhvillon një kullë në sheshin Skënderbej të Tiranës, me emrin Syri i Tiranës, kishte rënë tashmë dakord për të nënshkruar një kontratë për shtimin e 4600 m2 në planin fillestar.
Megjithatë, Rama nuk e ka publikuar kontratën, për të cilën kritikët thonë se gjithsesi nuk ka vlerë ligjore pasi ndërtimet pa leje nuk ekzistojnë ligjërisht dhe si të tilla nuk mund të shiten apo dhurohen.
Më 30 shtator, Rama publikoi dy dokumente që tregonin se zyrtarët e IKMT kishin referuar për ndjekje penale Armand Lilo, pronar i Ideal Construction, më 1 korrik – por prokurorët nuk kishin vepruar.
“Ky nuk është i vetmi rast që drejtësia ka dështuar për të paratë e kapur në flagrancë nga Policia e Shtetit, Tatim-Doganat apo nga Inspektorati Kombëtar i Mbrojtjes së Territorit”, tha Rama, duke akuzuar për korrupsion mes zyrtarët e drejtësisë.
Cela, prokuror, megjithatë tha për BIRN se referimi i çështjes së “Syrit të Tiranës” ishte nën hetim. “Ky është një nga rastet në vazhdim”, tha ai shkurt, duke shtuar se nuk donte të tërhiqej në debate politike.”
