The Economist
Për pjesën më të madhe të vitit të kaluar, demokratët kanë shtyrë në mënyrë të pasuksesshme legjislacionin për të drejtat e votës. Akti Për Popullin, ndër të tjera, do ta bënte më të lehtë regjistrimin për të votuar, do të kriminalizonte publikimin e informacioneve të rreme për zgjedhjet, do të ashpërsonte ligjet për financimin e fushatës dhe do t’u kërkonte kandidatëve presidencialë dhe nënpresidentë të deklaronin tatimet.
Akti i Avancimit të të Drejtave të Votimit të John Lewis do të kishte rikthyer mbrojtjen e plotë të Aktit të të Drejtave të Votimit të vitit 1965 – veçanërisht, kërkesën që juridiksionet me një histori raciste zgjedhore “të qartësojnë paraprakisht” çdo ndryshim në mënyrën se si i zhvillohen zgjedhjet me Departamentin e Drejtësisë, të cilin Gjykata e Lartë në fakt e shkatërroi në vitin 2013.
Sido që të jenë meritat e këtyre projektligjeve, ka ende shumë për të bërë, pasi këto projektligje janë një përgjigje e çuditshme primare ndaj ngjarjeve të 6 janarit 2021. Pavarësisht nga radhët e gjata dhe konfuzioni i shkaktuar nga pandemia, nuk kishte asnjë problem në fletët e votimit, por problemi qëndronte te manipulimi i zgjedhjeve. Përpjekja për të parandaluar këtë kërkon ndryshimin e Kodin Zgjedhor të 1887 (ECA), i cili përpiqet të përcaktojë udhëzime se si Kongresi duhet të zgjidhë rezultatet e diskutueshme të zgjedhjeve presidenciale.
Në çfarë rrethanash u krijua, çfarë bën dhe cilat janë shanset për reforma?
ECA u themelua nga zgjedhjet e diskutueshme të 1876, të cilat i dhanë fitoren, Samuel Tilden, me votat popullore, por nuk arriti një votë elektorale- votën larg fitores. Në Florida, Luiziana dhe Karolina e Jugut, dhuna dhe mashtrimi elektoral shkaktuan mosmarrëveshje për rezultatet e zgjedhjeve.
Këto tre shtete jugore (së bashku me Oregon, për arsye më të fshehta) dërguan në Kongres fletët e votimit të zgjedhësve. Numërimi i votave elektorale do të kishte qenë i mjaftueshëm për të fituar ,Rutherford Hayes. Pas disa javësh mosmarrëveshje, u arrit një kompromis: Demokratët do të pranonin fitoren e Hayes dhe në këmbim, Hayes do të tërhiqte shumicën e trupave federale nga Jugu, duke përshpejtuar fundin e periudhës së Rindërtimit dhe duke i hequr të drejtën afrikano-amerikanëve, raporton abcnews.al
Dhjetë vite më vonë, Kongresi miratoi ECA. Për të kuptuar se çfarë funksioni ka ECA, duhet të kuptojmë metodën bizantine të Amerikës për zgjedhjen e një shefi ekzekutiv. Kur amerikanët votojnë për një president, ata në fakt votojnë për një listë zgjedhësish të cilët ata do të votojnë për atë kandidat në mbledhjen e Kolegjit Zgjedhor.
Neni II i Kushtetutës shpjegon se çdo shtet ka të njëjtin numër zgjedhësish sa ka anëtarë të Dhomës së Përfaqësuesve dhe Senatit, pasi shtetet i dërgojnë Kongresit rezultatet e certifikuara të zgjedhjeve dhe në një seancë të plotë të përbashkët të Kongresit presidenti i Senatit (i cili është edhe nënkryetar) hapen të gjitha fletët dhe numërohen votat”.
Nëse asnjë kandidat nuk merr shumicën e votave të kolegjit elektoral, atëherë Dhoma e Përfaqësuesve zgjedh presidentin, me delegacionin e secilit shtet që merr një votë të vetme. ECA kishte për qëllim të ishte një udhërrëfyes për zgjidhjen e mosmarrëveshjeve në këtë proces. Duke i lejuar kështu ligjvënësit të kundërshtojnë zyrtarisht rezultatet individuale ose skedat e shteteve të tëra, me kusht që çdo ankesë të nënshkruhet nga të paktën një senator dhe përfaqësues.
Pas disa diskutimesh, Kongresi e shtyn debatin deri në dy orë, pas së cilës voton. Nëse shumica në të dy dhomat e pranojnë diçka të tillë, votat në fjalë nuk numërohen. ECA cakton gjithashtu një afat duke deklaruar se për sa kohë që shtetet zgjidhin çdo rezultat të diskutueshëm të paktën gjashtë ditë përpara votimit të Kolegjit Zgjedhor, atëherë ato rezultate janë “përfundimtare” dhe Kongresi duhet t’i miratojë, raporton abcnews.al
Por ECA ka disa gjëra të paqarta, duke përfshirë arsyet mbi të cilat anëtarët e Kongresit mund të kundërshtojnë, rolin e gjykatave në zgjidhjen e mosmarrëveshjeve dhe nëse zëvendëspresidenti ka ndonjë pushtet apo diskrecion në procesin e numërimit të votave.
Kjo i lejon Kongresit të refuzojë votat e vlefshme. Gjithçka që duhet të ndodhë është që shtetet të ofrojnë listën konkurruese të zgjedhësve dhe që shumica e të dy dhomave të Kongresit të mbështesin listat alternative. Kongresi, në vend të popullit amerikan, mund të zgjidhte kështu presidentin. Ata që krijuan kushtetutën debatuan dhe kundërshtuan zgjedhjen e legjislativit ekzekutiv por nëse republikanët, të mbështetur nga një valë besnike e Trumpit, kontrollojnë të dy dhomat e Kongresit në 2024, si dhe guvernatorët e shumë shteteve të rëndësishme, dhe një skenar të ngjashëm me 2020 ndodh sërish, nuk do të ishte e drejtë të mbështeteshim në parim dhe besnikëri ndaj themeluesve që po mbizotërojnë mbi realpolitik.
Megjithatë, shumë nga e djathta janë gjithashtu të shqetësuar për abuzimin e ECA-s. Në fund të fundit, nëse republikanët mund të votojnë për të hedhur poshtë rezultatet që nuk i pëlqejnë për akuzat e pabaza për “mashtrim”, demokratët teorikisht mund të bëjnë të njëjtën gjë lidhur me shqetësimet rreth praktikave zgjedhore të njëanshme racore.
Disa studiues ligjorë argumentojnë se vetë ECA është jo kushtetuese sepse neni II nuk ofron asnjë mekanizëm për të anuluar zgjedhjet. ECA ka potencialin për të injoruar kontrollin shtetëror mbi zgjedhjet, të cilat republikanët i kanë mbrojtur tradicionalisht.
Në vitin 2020, Marco Rubio, një senator republikan nga Florida, propozoi një legjislacion për të zgjatur afatin e ECA-s. Gjithashtu disa komentatorë me prirje të djathtë kanë sugjeruar që republikanët e Senatit t’u ofrojnë demokratëve një projekt-ligj të reformës së ECA-së, si një mënyrë për të shmangur mungesën e demokratëve për të drejtën e votës dhe filibuster( një taktikë për të vonuar miratimin e një projektligji).
Është e paqartë nëse shqetësime të tilla nënkuptojnë legjislacionin e miratuar. Dhe edhe nëse Kongresi miraton reformën e ECA-së, a do të parandalohej një krizë si 6 Janari i viti të kaluar?
Në fund të fundit, ligjet funksionojnë vetëm sepse njerëzit duan të funksionojnë. Në vitin 2020, shumica e republikanëve të Dhomës së Përfaqësuesve votuan për të hedhur poshtë rezultatet e zgjedhjeve të lira dhe të ndershme, pa asnjë provë që tregonte se zgjedhjet ishin manipuluar, sepse ata donin që Trump të bëhej president dhe jo Biden.
Që reforma e ECA-së të funksionojë, anëtarët e Kongresit do të duhet të kuptojnë që ata, si gjithë të tjerët, nuk janë mbi ligjin.
