Ish-i dërguari special në negociatat e paqes midis Kosovës dhe Serbisë, Richard Grenell tha në një intervistë se po përgatit një libër ku do të tregojë detaje të pathëna për procesin e dialogut mes Kosovës dhe Serbisë.
“Unë mendoj se të gjithë e dinë mirë historinë, por ajo që, çuditërisht, shumë amerikanë nuk e kuptojnë është se është bërë përparim gjatë 20 viteve të fundit. Ne jemi vërtet në një pikë thelbësisht të ndryshme, një marrëdhënie tjetër midis SHBA-së dhe Kosovës dhe SHBA-së dhe Serbisë, SHBA-së dhe Shqipërisë, SHBA-së dhe vendeve të Ballkanit në përgjithësi. Është e rëndësishme të mos ngecesh në të kaluarën, por të lejosh, do të thosha, jo vetëm pajtimin, por edhe një rivlerësim të asaj që po ndodh. OJQ-të në Uashington DC dhe të gjithë ata që mendojnë se janë vërtet të zgjuar, dhe të gjithë njerëzit e Departamentit të Shtetit kanë punuar për këtë çështje për 20 vjet. Në Uashington, DC, kjo do të thotë se ata janë ekspertë për këtë çështje. Por në pjesën tjetër të Amerikës, nëse kanë dështuar, nuk kanë arritur të bëjnë përparim. Pra, pse do të vazhdojmë të bëjmë të njëjtën gjë për 20 vjet?”, tha Grenell.
Kur Grenell ndërhyri për të parë nëse kishte diçka që ai mund të bënte për të çuar përpara Ballkanin Perëndimor, administrata e Trump ishte shumë e qartë se, nga pikëpamja ekonomike, kishte një grumbull gjërash që duhej bërë.
“Nëse do të planifikonim vetëm takime, para së gjithash, caktimi i një takimi nuk është përparim, apo jo? Të kesh një takim një javë nga e marta nuk është përparim. Kjo është një taktikë. Një taktikë për të zgjidhur problemet është caktimi i takimeve. Por në Uashington DC, caktimi i një takimi ose planifikimi i takimit në Bruksel, në një farë mënyre shihej si përparim, dhe unë kurrë nuk e pashë në këtë mënyrë. Shumë njerëz duan të ulen dhe të flasin për fjalë dhe deklarata politike, dhe ne do të negocionim. Kjo, për mua është e pakuptimtë, dhe për popullin amerikan dhe për njerëzit e Ballkanit është marrëzi. Është humbje kohe”, shtoi ai.
Ajo që Grenell ishte në gjendje të vëzhgonte gjatë bisedës me të dyja palët e përfshira në negociatat e Marrëveshjes për Normalizimin Ekonomik Kosovë-Serbi, ishte se ekzistonte dëshira për të krijuar vende pune për të rinjtë dhe për të ecur përpara. Ai tha se një nga pjesët më inovatore të marrëveshjes Kosovë-Serbi ishte se, gjatë gjithë vitit 2021, administrata amerikane ishte në gjendje të ngrinte fushatat e njohjes dhe çnjohjes për konfliktin territorial dhe në vend të kësaj të fokusohej në rritjen e vendeve të punës dhe krijimin e vendeve të punës.
“Komuniteti i biznesit e dëshiron këtë. Ata po pyesin. Kjo është ajo që ata kanë nevojë për të ecur përpara me krijimin e vendeve të punës dhe hapjen e industrive të reja. Kjo duhet të jetë prioriteti. Unë me të vërtetë i kërkoj të gjitha palëve të pranojnë se ka një zgjidhje atje. Dhe thjesht do të duhet udhëheqja për të vazhduar dhe për të mos lejuar që çështjet e vogla të bëhen çështje madhore”, tha ai.
Së fundmi, Grenell deklaroi se beson se Sekretari Blinken nuk do të japë rezultate për Ballkanin Perëndimor dhe çështjen Serbi-Kosovë.
“Arsyeja pse unë mendoj se Blinken nuk do të jetë në gjendje të japë rezultate është se ai tashmë ka treguar se ka zgjedhur një anë. Ai nuk ka kredibilitet me të dyja palët. Unë jam dikush që jam duartrokitur dhe kritikuar nga të dyja palët. Jam shumë i kënaqur me progresin që kemi bërë. Unë kam mbështetës dhe kundërshtarë në të dyja anët e çështjes.Por realiteti është se unë isha atje, duke shtyrë përpara politikën e administratës Biden dhe politikën e administratës Trump, sepse të dyja administratat besojnë se marrëveshjet ekonomike janë të mira”, tha Grenell.
Duke ndarë për herë të parë punën e brendshme të negociatave të Marrëveshjes, Grenell tha se sipas tij një nga pikat e vështira të diskutimit të marrëveshjes, më e vështirë për palën serbe dhe më pak për Kosovën ishte për diversifikimin e energjisë, pasi ishte e rëndësishme për Amerikën. Grenell zbuloi se gjatë negociatave kishte disa pika “që ishin më të vështira për palën kosovare. Dhe më pas, kishte disa pika që ishin të vështira për të dyja palët”. Komponenti kryesor, sipas Grenell, ishte se SHBA dëgjuan dhe rregulluan një pjesë të gjuhës dhe u përpoqën fort të përqendroheshin në ekonomi.
“Mos harroni, 100% e energjisë serbe vjen nga Rusia. Dhe ndiheshim sikur ishte e rëndësishme të rriteshim dhe të diversifikoheshim. Në fund të fundit, kjo është politika e SHBA-së për Evropën, që evropianët të diversifikojnë energjinë e tyre. Dhe ne thjesht mendojmë se ky është një parim i mirë për të gjithë, përfshirë Shtetet e Bashkuara”, tha ai.
Një rregull që Grenell kishte për të dyja palët ishte se ai kurrë nuk do t’u kërkonte serbëve dhe shqiptarëve të Kosovës të bënin diçka politike, por vetëm u kërkonte atyre të bënin gjëra që i ndihmonin nga ana ekonomike duke krijuar vende pune për të rinjtë dhe duke krijuar një ekonomi më e mirë për rajonin Ky vit shënon 140 vjet të marrëdhënieve diplomatike Serbi-SHBA. Së fundmi, Grenell mori pjesë në një darkë diplomatike të shtruar nga ambasadori serb Marko Gjuriç për anëtarët e Kongresit. A është Grenell i kënaqur me gjendjen aktuale të punëve në kontekstin e thellimit të marrëdhënieve dypalëshe? Ai tha se nuk kënaqet lehtë.
“Unë mendoj se Serbia duhet të vazhdojë të ecë në rrugën e diversifikimit të energjisë së saj, duke u larguar nga Rusia dhe Kina. Ne duam të jemi një partner më i ngushtë me Serbinë. Ne e kuptojmë se nëse do t’u kërkojmë serbëve të diversifikojnë burimet e tyre të energjisë, ne duhet të jemi të përgatitur të ecim përpara dhe të ndihmojmë, dhe Evropa gjithashtu duhet të ndihmojë. Nuk ka të bëjë vetëm me Amerikën, por ka të bëjë me rajone të ndryshme. Përsëri, ajo që ne besojmë se qeveria serbe duhet të bëjë është të diversifikojë energjinë e saj. Ne nuk po kërkojmë që kjo të vijë vetëm nga Shtetet e Bashkuara. Ne nuk po kërkojmë që ai të vijë nga ndonjë vend ose ndonjë burim i vetëm. Ne mendojmë se mënyra më e mirë për të ecur përpara është diversifikimi dhe mendoj se serbët kanë thënë se ky është qëllimi i tyre, por ne ende duhet të bëjmë më shumë përparim. Nuk jemi ende atje”, thai ai.
