Vladimir Putin është një udhëheqës “radikalisht racional” i cili vë bast se vendet perëndimore do të lodhen duke mbështetur Ukrainën dhe do të bien dakord për një fund të negociuar të konfliktit që do të jetë i favorshëm për Rusinë, tha për POLITICO ish-presidenti francez François Hollande.
Hollande, i cili shërbeu nga viti 2012 deri në 2017, ka mjaft përvojë të drejtpërdrejtë me Putinin. Ai udhëhoqi negociatat me liderin rus, së bashku me ish-kancelaren gjermane Angela Merkel, nën të ashtuquajturin format Normandi në 2014 pasi Moska aneksoi Krimenë nga Ukraina dhe mbështeti separatistët pro-rusë në rajonin e Donbasit.
Por këto përpjekje për dialog dolën të pafrytshme, duke e ekspozuar Putinin si një lider që kupton vetëm forcën dhe duke hedhur dyshime mbi të gjitha përpjekjet e mëvonshme për bisedime – duke përfshirë një përpjekje të diskutueshme solo të udhëhequr nga presidenti aktual francez Emmanuel Macron, tha Hollande në një intervistë në zyrën e tij në Paris.
“Ai [Putini] është një person radikalisht racional, ose një person racionalisht radikal, si të doni”, tha ish-udhëheqësi francez, kur u pyet nëse Putin mund të kërkonte të zgjeronte konfliktin përtej Ukrainës. “Ai ka arsyetimin e tij dhe brenda këtij kuadri, ai është gati të përdorë forcën. Ai është në gjendje të kuptojë vetëm dinamikën [fuqinë] që ne jemi në gjendje të vendosim kundër tij”.
Përpara përvjetorit të një viti të pushtimit të plotë të Ukrainës nga Rusia më 24 shkurt, Hollande shtoi se Putini do të përpiqet të “konsolidojë arritjet e tij për të stabilizuar konfliktin, duke shpresuar se opinioni publik do të lodhet dhe se evropianët do të kenë frikë nga përshkallëzimi për të sjellë në atë fazë perspektivën e një negocimi”.
Por ndryshe nga kur ai ishte në pushtet dhe Parisi dhe Berlini drejtonin bisedimet me Putinin, këtë herë puna e ndërmjetësimit ka të ngjarë t’i bjerë Turqisë ose Kinës – “gjë që nuk do të jetë qetësuese për askënd”, tha Hollande.
Macron, i cili shërbeu si ministër i ekonomisë i Hollande përpara se të largohej nga qeveria e tij dhe të fitonte presidencën në 2017, ka provuar dorën e tij në diplomacinë me Rusinë, duke mbajtur telefonata të shumta kokë më kokë me Putinin si para dhe pas pushtimit të tij në Ukrainë.
Por kontakti nuk dha ndonjë rezultat të qartë, duke nxitur kritika nga Ukraina dhe evropianët lindorë, të cilët gjithashtu kundërshtuan Macron duke thënë se Rusia do të kërkonte “garanci sigurie” pas përfundimit të luftës.
Hollande nuk e kritikoi pasardhësin e tij lidhur me kontaktin me Putinin. Kishte kuptim të flisje me Putinin përpara pushtimit për ta “privuar atë nga çdo argument apo pretekst”, tha ai. Por pas një “periudhe të shkurtër pasigurie” pas pushtimit, “çështja [për dobinë e dialogut] fatkeqësisht u zgjidh”.
Frustrimi me lidershipin e Francës dhe Gjermanisë, ose mungesa e tij, gjatë luftës në Ukrainë ka forcuar argumentet se fuqia në Evropë po lëviz drejt lindjes në duart e vendeve si Polonia, të cilat kanë qenë më të drejtpërdrejta në mbështetjen e Ukrainës.
Por Hollande nuk ishte i bindur, duke argumentuar se vendet veriore dhe lindore po hedhin shortin e tyre me Shtetet e Bashkuara në rrezikun e tyre. “Këto vende, në thelb Baltik, Skandinavët, janë në thelb të lidhura me Shtetet e Bashkuara. Ata e shohin mbrojtjen amerikane si një mburojë.”
“Deri më sot”, vazhdoi ai, presidenti i SHBA Joe Biden ka treguar “solidaritet shembullor dhe ka përmbushur në mënyrë të përkryer rolin e tij në aleancën transatlantike. Por nesër, me një president tjetër amerikan dhe një Kongres më izolues, ose të paktën më pak të prirur për shpenzime, a do të kenë Shtetet e Bashkuara të njëjtin qëndrim?”
“Ne duhet t’i bindim partnerët tanë se Bashkimi Evropian ka të bëjë me parimet dhe vlerat politike. Ne nuk duhet të devijojmë prej tyre, por partneriteti mund të ofrojë gjithashtu garanci të çmuara dhe të qëndrueshme sigurie”, shtoi Hollande.
Hedhja e hijes
Hollande ishte një nga presidentët më të papëlqyer të Francës gjatë kohës që ishte në detyrë, me vlerësime të miratimit në shifra të ulëta. Por ai ka shijuar diçka të një ringjalljeje që nga largimi nga Elysee dhe tani është politikani i dytë më popullor i vendit pas ish-kryeministrit Edouard Philippe, pesë pika përpara Macron – në përputhje me shprehjen se francezët preferojnë udhëheqësit e tyre kur ata janë të sigurt.
Koha e tij në detyrë ishte e mbushur me kriza. Përveç diplomacisë së dështuar mbi Ukrainën, Hollande udhëhoqi reagimin e Francës ndaj një sërë sulmesh terroriste, kryesoi krizën e borxhit sovran të Evropës me Merkelin dhe u përball me protesta masive në rrugë kundër reformave të punës.
Në këtë pikë të fundit, Macron tani po ndjen një pjesë të nxehtësisë që ndjeu Hollande gjatë muajve të fundit të presidencës së tij. Më shumë se një milion qytetarë francezë i janë bashkuar marshimeve kundër një reforme të planifikuar të sistemit të pensioneve dhe janë planifikuar greva të tjera. Hollande kritikoi planet e reformës, të cilat do të rrisnin moshën e pensionit në 64 vjeç, siç ishte planifikuar keq.
“A zgjodhi presidenti kohën e duhur? Duke pasur parasysh vazhdimësinë e krizave dhe me inflacionin e ngritur, francezët duan të qetësohen. A propozoi qeveria reformën e duhur? As unë nuk mendoj kështu – shihet si e padrejtë dhe brutale”, tha Hollande. “Por tani që një proces parlamentar është vënë në lëvizje, ekzekutivi do të duhet të bëjë një kompromis ose të rrezikojë të shkojë deri në fund dhe të rrisë nivelin e zemërimit”.
Një ndryshim i dukshëm midis tij dhe Macron është cilësia e marrëdhënies franko-gjermane. Ndërsa Hollande dhe Merkel u përpoqën të shfaqnin një formë miqësie politike, të dy palët kanë qenë qartazi në mosmarrëveshje nën drejtimin e Macron – duke nxitur një paralajmërim të formuluar me kujdes nga ish-komandanti i përgjithshëm.
“Në këto momente kur gjithçka po ripërcaktohet, çifti franko-gjerman është thelbi i domosdoshëm që siguron kohezionin e BE-së. Por duhet të ripërcaktojë kontributet e të dyja palëve dhe të vendosë synime të reja – duke përfshirë mbrojtjen evropiane”, tha Hollande.
“Nuk bëhet fjalë për ta parë njëri-tjetrin më shpesh, apo për të folur më qartë, por për të marrë parasysh situatën e re, sepse nëse kjo punë nuk kryhet, dhe nëse ai themel politik nuk është i sigurt dhe nëse keqkuptimet vazhdojnë, nuk është thjesht një mosmarrëveshje dypalëshe midis Francës dhe Gjermanisë që do të kemi, por një Bashkimi Evropian i ngecur,” tha ai, duke shtuar se ai “shpresonte” që një samit i fundit franko-gjerman të kishte “zbardhur keqkuptimet”.
Udhëheqësi socialist kishte gjithashtu disa fjalë të zgjedhura për Macron mbi mënyrën se si ai po përpiqet të mbledhë evropianët rreth një përgjigjeje të fortë ndaj Aktit të Reduktimit të Inflacionit (IRA) të Bidenit, i cili ofron subvencione të mëdha për industrinë e gjelbër amerikane. Disa vende të BE-së kanë dalë kundër planeve, të mbrojtura nga Parisi, për të krijuar një “European Act” dhe për të mbledhur para të reja për të mbështetur industritë e BE-së.
Gjatë një konference të përbashkët për shtyp të hënën, Macron dhe kryeministri holandez Mark Rutte ranë dakord të mos bien dakord për përgjigjen e BE-së.
“Në IRA, Franca po zbulon se partnerët e saj janë, në pjesën më të madhe, qeveri liberale. Kur u tregoni holandezëve ose skandinavëve për ndihmën e drejtpërdrejtë [për kompanitë], ata dëgjojnë diçka që bie ndesh jo vetëm me frymën, por edhe me shkronjën e traktateve,” tha Hollande.
Një çështje tjetër që trondit politikën evropiane kohët e fundit është skandali i korrupsionit në Katargate, në të cilin deputetët aktualë dhe ish-deputetë, si dhe lobistët akuzohen për marrjen e parave në këmbim të ndikimit në punën e Parlamentit Evropian në favor të Katarit dhe Marokut.
Hollande kujtoi se administrata e tij ishte goditur nga një skandal kur ministri i tij i buxhetit u zbulua se gënjen për llogaritë bankare zvicerane që ai nuk kishte arritur t’i zbulonte autoriteteve tatimore. Skandali bëri që Hollande të themelonte Haute autorité pour la transparence de la vie publique – një autoritet i pavarur që auditon zyrtarët publikë dhe ka fuqinë t’i referojë çdo keqbërje prokurorit.
Tani do të ishte një kohë e mirë që BE-ja të ndjekë atë shembull dhe të krijojë një organ të pavarur të etikës, tha Hollande.
“Unë mendoj se është një institucion i mirë që do të kishte një rol për të luajtur në Bruksel,” tha ai. “Disa vende do të jenë plotësisht në favor sepse integriteti dhe transparenca janë pjesë e vlerave të tyre themelore. Të tjerët, si Polonia dhe Hungaria, do të shohin një sfidë për sovranitetin e tyre”.
Përgatiti: Gazeta Shqiptare
