Nga Aliaksei Patonia, Euobserver
Megjithëse çmimet e gazit natyror janë rritur vazhdimisht që nga fillimi i vitit 2021, ky shtator befasoi të gjithë ekspertët e industrisë në të gjithë botën. Me rritjen e çmimit në 30 gusht, me rreth 600 dollarë për mijë metra kub, rritja e çmimit të gazit në mes të shtatorit u rrit me 800 dollarë dhe në 29 shtator ICE Futures Europe regjistroi rekordin historik të të gjitha kohërave prej 1,000 dollarë.
Ky rekord, megjithatë, ka të ngjarë të mos jetë ai i fundit për këtë vit, pasi ekonomitë europiane janë ende të dëshpëruara për të mbushur objektet e tyre të magazinimit për t’u bërë gati për dimrin e ardhshëm. Për shkak të kaosit të tregtisë të gazit, shumë kompani në Europë po përballen me periudha sfiduese dhe ato që varen nga gazi natyror aktualisht janë në mes të stuhisë së përsosur.
Për shembull, në Mbretërinë e Bashkuar, vendi me disa nga çmimet më të larta të tregut të gazit në Europë, firmat e vogla të energjisë dhe prodhuesit e plehrave ishin “viktimat” e para të rritjes së çmimit dhe disa ose u mbyllën ose falimentuan. Ekonomitë e Europës kontinentale gjithashtu nuk duket të jenë komode me këtë realitet të ri të trazuar, raporton abcnews.al
Por a mund të ishte parashikuar kjo stuhi e përsosur? Ose më e rëndësishmja, a mund të ishte parandaluar?
Shkaku ndryshimet klimatike
Konsumi i gazit natyror ndryshon normalisht gjatë gjithë vitit. Në zonat e buta, ku përdoret për ngrohje, gjatë stinës së dimrit rritet konsumi i gazit, ndërsa në zonat tropikale dhe subtropikale, ku shpesh konsumohet për të prodhuar energji elektrike për ftohje, përshkallëzohet gjatë verës.
Edhe pse profesionistët e industrisë së energjisë zakonisht janë profesionistë në parashikimin e kërkesës sezonale, dimri i kaluar në Europë ishte jashtëzakonisht i gjatë. Si rezultat, u prekën objektet e magazinimit të gazit që normalisht do të rimbusheshin gjatë pranverës dhe verës në përgatitje për dimrin e ardhshëm.
Në SHBA, nga ana tjetër, temperaturat e larta të verës së kaluar rritën kërkesën për ajër të kondicionuar. Kjo është arsyeja pse u përdor më shumë gaz për të gjeneruar energji elektrike dhe kështu u ruajt më pak metan për muajt e dimrit.
Modelet e ndryshme sezonale dhe përgjithësisht dimri më i ftohtë dhe vera më e nxehtë nuk ishin anomalitë e vetme të lidhura me klimën që bota përjetoi këtë vit. Madje Gjermania dhe Danimarka nuk ishin në gjendje të gjeneronin mjaftueshëm energji të rinovueshme.
Si rezultat, lëndët djegëse fosile, në përgjithësi, dhe gazi natyror, në veçanti, u përdorën shpesh si një opsion rezervë për të balancuar rrjetin elektrik. Kjo shteroi më tej objektet e magazinimit dhe vendosi parakushte për trazirat e çmimit të gazit që bota po përjeton për momentin.
Sidoqoftë, nëse këta ishin faktorët e vetëm, goditjet aktuale të çmimit të gazit do të ishin shumë më të lehta për tu trajtuar në Europë, raporton abcnews.al
Gjeopolitika
Ndërsa çmimet e larta të gazit natyror duket se ofrojnë një begati të madhe për Rusinë, ato padyshim janë një stuhi e përsosur për Europën. Në të vërtetë, tronditja aktuale e çmimeve nuk do të ishte aq shkatërruese nëse Europa do të arrinte të siguronte importe të mjaftueshme të gazit në kohë.
Fatkeqësisht, këtë verë, ndërsa Rusia-furnizuesi kryesor i metanit në Europë thuhet se po luftonte me shpërthimin e zjarrit në një fabrikë të përpunimit të gazit në Siberi, rrjedhja e gazit natyror nga Norvegjia-eksportuesi i dytë më i madh i gazit në Europë ishte i kufizuar.
Përveç kësaj, pas verës së nxehtë, zëvendësimi i gazit natyror me LNG (gaz natyror i lëngshëm) nga SHBA gjithashtu dukej të ishte mjaft sfidues, pasi sasia e gazit në Amerikë ishte ende 7.6 përqind nën mesataren pesëvjeçare.
Nga ana tjetër, nëse Europa nuk do të kishte lejuar përfundimin e projektit Nord Stream 2, pasojat e ndryshimit të modeleve klimatike nuk do të ishin aq të ashpra për ekonomitë e rajonit, dhe as nuk do të ekzistonin problemet teknike që u përmendën më sipër.
Në fakt, vetëm një muaj para shpërthimit që u raportua në Siberi, Rusia refuzoi të rezervojë kapacitetet e tubacionit tranzit përmes segmentit polak të tubacionit Yamal-Europe-një nga zonat kryesore të infrastrukturës që dërgon gazin natyror të Rusisë në Europë.
Kjo ka të ngjarë të ishte bërë në pritje të nisjes së ardhshme të Nord Stream 2. Po të mos kishte ndodhur, Rusia nuk do të ishte aq e sigurt për të ardhmen e eksporteve të gazit të saj në Europë dhe kështu do të kishte nevojë të siguronte burime të reja të ardhurash për buxhetin kombëtar nëpërmjet rezervimit të pajisjeve të vjetra të tranzitit.
Edhe me pakësimin e furnizimeve përmes njërit prej tubacioneve për shkak të problemeve teknike të deklaruara, sasia e kërkuar e gazit mund të ishte dërguar përmes rrugëve alternative (për shembull përmes TurkStream).
Fitimi i Rusisë
Për shkak të rritjes së ngadaltë të çmimeve të gazit gjatë verës, Europa ishte në mëdyshje në mbushjen e kapaciteteve të saj të magazinimit, veçanërisht duke pasur parasysh që çmimet e vitit të kaluar ishin të ulëta.
Në fakt, me vetëm rreth 72 përqind të vëllimit të nevojshëm të depozitimit të Europës, Rusia ka të ngjarë të fillojë funksionimin e Nord Stream 2 me disa nga çmimet më të pakonkurrueshme të gazit në historinë e industrisë.
Prandaj, edhe pse kjo stuhi e përsosur për Europën ishte e vështirë të parashikohej, pasojat e saj negative mund të ishin shmangur.
