Oqeani përreth Antarktidës po ndryshon në mënyra të papritura. Që nga viti 2015, akulli detar që rrethon kontinentin e ngrirë është tërhequr me një ritëm rekord, me humbje të krahasueshme me madhësinë e Groenlandës. Ajo që është më e habitshme është se të dhënat e reja satelitore zbulojnë një trend shqetësues: sipërfaqja e oqeanit po bëhet më e kripur, edhe pse akulli detar zhduket. Ky ndryshim po krijon një lak reagimi që po përshpejton rënien e akullit detar dhe mund të ketë pasoja të gjera si për mjedisin ashtu edhe për klimën globale.
Oqeani Jugor, i cili rrethon Antarktidën, ka qenë prej kohësh objekt studimi shkencor, por monitorimi i këtij rajoni të largët dhe të stuhishëm nuk është një detyrë e lehtë. Për vite me radhë, shkencëtarët e kanë ditur se ujërat sipërfaqësore përreth Antarktidës po bëhen më të freskëta dhe më të ftohta, një proces që ndihmoi në zgjerimin e akullit detar.
Megjithatë, të dhënat e mbledhura nga satelitët e rinj të Agjencisë Hapësinore Evropiane dhe robotët nënujorë kanë paraqitur një pamje të ndryshme. Duke kombinuar këto mjete të teknologjisë së lartë, studiuesit në Universitetin e Southampton, në bashkëpunim me Qendrën e Ekspertëve të Barcelonës dhe Agjencinë Hapësinore Evropiane, zhvilluan algoritme të reja për të ndjekur ndryshimet në kripësirë dhe temperaturën e oqeanit.
Studimi i tyre zbuloi një trend të habitshëm: rreth vitit 2015, kripësia sipërfaqësore në Oqeanin Jugor filloi të rritej ndjeshëm, pikërisht kur shtrirja e akullit detar filloi të binte. Kjo ishte një përmbysje e plotë nga dekadat e mëparshme kur uji sipërfaqësor po bëhej më i freskët. Zbulimi është alarmues sepse kjo kripësi në rritje po ndryshon dinamikën e oqeanit, me efekte potencialisht katastrofike si në mjedis ashtu edhe në kuptimin tonë të ndryshimeve klimatike.
Për të kuptuar pse ka rëndësi rritja e kripësisë, është e rëndësishme të kuptohet koncepti i stratifikimit të oqeanit. Normalisht, uji i ftohtë dhe i ëmbël qëndron sipër ujit më të ngrohtë dhe më të kripur poshtë tij. Ky shtresëzim bllokon nxehtësinë në thellësitë e oqeanit, duke i mbajtur ujërat sipërfaqësore më të freskëta dhe duke nxitur formimin e akullit detar. Megjithatë, kur ujërat sipërfaqësore bëhen më të kripura, ato bëhen më të dendura, gjë që bën që ato të fundosen. Ky proces trazon shtresat e oqeanit, duke sjellë ujë më të ngrohtë nga poshtë lart në sipërfaqe. Si rezultat, nxehtësia që më parë ishte bllokuar thellë në oqean tani po ngrihet në sipërfaqe, duke shkrirë akullin detar, madje edhe në dimër.
Ky proces krijon një lak reagimi që po përshpejton shkrirjen e akullit. Ndërsa uji sipërfaqësor bëhet më i kripur, ai thith më shumë nxehtësi, e cila e shkrin më tej akullin, duke e bërë më të vështirë formimin e akullit të ri. Situata përkeqësohet nga fakti se kjo kripësi në rritje po thith më shumë kripë nga shtresat më të thella, duke përforcuar ciklin. Rezultatet janë tashmë të dukshme në vende si polinia Maud Rise , një vrimë gjigante në akullin detar që u rishfaq në vitet 2016-2017 pasi nuk ishte parë që nga vitet 1970. Kjo vrimë dramatike ishte gati katër herë më e madhe se Uellsi dhe shërbeu si një shenjë e dukshme e ndryshimeve të vazhdueshme në Oqeanin Jugor.
Humbja e akullit detar rreth Antarktidës nuk është vetëm një çështje lokale. Akulli detar luan një rol vendimtar në rregullimin e klimës së Tokës duke reflektuar rrezet e diellit përsëri në hapësirë. Pa këtë akull, më shumë energji mbetet e bllokuar në sistemin e Tokës, duke përshpejtuar ngrohjen globale. Shkrirja e akullit gjithashtu kontribuon në rritjen e niveleve të detit, gjë që përbën një kërcënim për qytetet bregdetare në të gjithë botën.
Për më tepër, më pak akull deti do të thotë më pak habitat për specie si pinguinët, të cilët mbështeten në akull për shumimin dhe rritjen e të vegjëlve të tyre. Ndikimi në ekosistemet detare është po aq i rëndë. Krili i vogël, një burim jetësor ushqimi për balenat dhe fokat, ushqehet me algat që rriten nën akull. Pa akull detar, të gjitha rrjetet ushqimore ndërpriten, duke kërcënuar mbijetesën e shumë specieve.
Rajoni i Antarktidës, i konsideruar dikur një zonë e ngrirë relativisht e qëndrueshme, po transformohet me shpejtësi në një mjedis më të paqëndrueshëm me pasoja të rëndësishme globale. Pa mjetet dhe burimet e duhura për të monitoruar situatën, shkencëtarët rrezikojnë të kapen në befasi nga kushtet që ndryshojnë me shpejtësi në Oqeanin Jugor.
