Ekspertët në Uashington dhe në të gjithë vendin po shtyjnë befas për një zgjidhje të luftës Rusi-Ukrainë. Do të ketë një zgjidhje një ditë; çështja është se cilat do të jenë kushtet. Udhëheqësit perëndimorë deri më tani e kanë kuptuar se një zgjidhje gjithashtu duhet të rrisë sigurinë e Ukrainës dhe pjesës tjetër të Evropës. Ndjekja e një përfundimi të negociuar të luftës do të duhet të kodifikojë realitetin se ambiciet e Rusisë kundër Ukrainës dhe në rajon.
Arsyet e ndryshme për negociata në këtë pikë janë paraqitur. Së pari dhe më kryesorja është frika se Rusia do të përdorë një armë bërthamore dhe do të tërheqë Shtetet e Bashkuara në Luftën e Tretë Botërore. E dyta është pikëpamja se lufta do të jetë një ngërç i pafund. Pa një fund të mirë në horizont, thonë këta komentues, pse të mos i japim fund luftës tani dhe të pranojmë realitetet e sotme? Së treti është një promovim i nënkuptuar i nocionit se një kthim në një rend botëror gjoja më të qëndrueshëm duhet të preferohet, edhe nëse kjo përfundon duke shpërblyer agresionin e zhveshur. Ky këndvështrim e vendos doktrinën e ekuilibrit të fuqisë mbi të drejtën ndërkombëtare.
A e harruan ekspertët atë që bëri Joseph Stalini pas Marrëveshjes së Jaltës të shkurtit 1945, një marrëveshje që evropianët e hodhën në fytyrën e SHBA-së dhe Britanisë së Madhe për 50 vjet pasi Stalini theu haptazi premtimin e tij për të lejuar zgjedhje demokratike në Evropën Lindore? Rusia pushtoi Gjeorgjinë në vitin 2008 përmes një kufiri të njohur ndërkombëtarisht. A kanë harruar ekspertët se pasi Rusia nënshkroi marrëveshjen e armëpushimit, Moska njohu Abkhazinë dhe Osetinë e Jugut si vende të pavarura dhe pushtoi të dyja zonat në kundërshtim me marrëveshjen? A është harruar që Rusia premtoi të njihte pavarësinë e të gjithë Ukrainës, përfshirë Krimenë, kur Ukraina hoqi dorë nga arsenali i saj bërthamor në 1994? A kanë harruar ata se pasi Shtetet e Bashkuara e bënë të qartë në 2013 se nuk do të ndërhynin në Siri, forcat ruse mbërritën në 2015 dhe ndihmuan në masakrën e mijërave, bombarduan qëllimisht spitalet dhe krijuan qëllimisht një krizë refugjatësh sirianë?
A nuk është kjo ajo që Rusia po i bën sot Ukrainës?
A kanë harruar ata se Vladimir Putin në 2007 në Mynih synoi NATO-n si një agresor për pranimin e zgjedhjeve të lira të vendeve të ish Traktatit të Varshavës për t’u bashkuar me aleancën dhe për të rinovuar rrugëtimet e tyre demokratike? A kanë harruar ata se Putini ka vënë në shënjestër në mënyrë eksplicite të gjitha shtetet e ish-Traktatit të Varshavës, plus vendet e pavarura të Lituanisë, Letonisë dhe Estonisë – të gjithë anëtarët aktualë të NATO-s – si të destinuara për ri-inkorporim në sferën ruse? A kanë harruar ata se dështimet e shumta për të vepruar në të kaluarën kanë çuar në mënyrë të pashmangshme në vendimin e Rusisë për të pushtuar Ukrainën më 24 shkurt 2022?
Objekti para nesh – dhe këtyre ekspertëve harrestarë – është lufta aktuale Rusi-Ukrainë, por rreziku është e ardhmja e Evropës dhe, bashkë me të, rendi i ardhshëm botëror. Premtimi i Perëndimit demokratik kur BRSS u shemb në 1991 ishte që të bënte të mundur që të gjitha shtetet e reja, përfshirë ato në Evropën Lindore dhe ish-republikat e BRSS, përfshirë Rusinë, të zgjidhnin lirisht drejtimin e së ardhmes së tyre.
Historia aktuale e Rusisë dhe historia e BRSS zbulon një qëllim të vetëm kryesor: të dominojë me nënshtrim dhe forcë fatet e shteteve fqinje, dhe me ndikim e kërcënim zgjedhjet e komunitetit të shteteve të lira demokratike. Gjykata Ndërkombëtare e Drejtësisë në mars 2022 urdhëroi ndalimin e menjëhershëm të pushtimit rus si shkelje e Kartës së Kombeve të Bashkuara dhe ligjit ndërkombëtar. A janë ekspertët të përgatitur të shpërblejnë Rusinë për vendosmërinë e saj për të përdorur forcën në vend që t’i bindet ligjit ndërkombëtar?
Ekspertët kritikojnë presidentin ukrainas Volodymyr Zelensky për kërkesat e tij të ashpra për bisedimet me Rusinë. A po kërkojnë koncesione të njëanshme ukrainase ndaj Rusisë? A kanë gjetur ndonjë arsye për t’i besuar Moskës kësaj radhe, në krahasim me të gjitha premtimet e mëparshme të thyera? Nëse ekspertët mendojnë se braktisja e Afganistanit nga SHBA-ja tronditi besimin në qëndrueshmërinë amerikane, atëherë imagjinoni se çfarë do të bëjë të lejojë Ukrainën t’i nënshtrohet bullizmit të Rusisë. Asnjë vend në tokë nuk do të ketë besim se Shtetet e Bashkuara do të mbrojnë interesat e tyre – ose miqtë e tyre – kur situata bëhet e vështirë.
Disa mbështetës të Donald Trump kanë bërë thirrje për shkurtimin e mbështetjes për Ukrainën. Yevgeny Prigozhin, një aleat i ngushtë i Putinit, oligark dhe themelues i forcës mercenare private Wagner Group, pranoi më 7 nëntor se ai ndërhyri në zgjedhjet amerikane dhe synon të vazhdojë ta bëjë këtë. A e harruan ekspertët se ish-presidenti Trump poshtëroi agjencitë amerikane të inteligjencës në Helsinki në korrik 2018 duke u anuar me Putinin në çështjen e ndërhyrjes? A e kanë harruar ata mbajtjen peng të ndihmës ukrainase nga Trump në tentativën e tij për zhvatjen politike të Zelenskit? A do të bënte ndonjë nga këta njerëz ndonjë gjë që do ta ndihmonte Ukrainën? A po i dëgjojnë ekspertët tani ato zëra republikanë?
A kanë harruar ata se pushtimi rus i Ukrainës nuk ka qenë kurrë i popullarizuar në vend, se shumë rusë nuk donin të shkëputeshin nga Perëndimi, se Putini duhej ta quante pushtimin një “operacion ushtarak special” për të zbehur rezistencën në vend, apo se mijëra rusë u larguan nga vendi kur u thirrën trupa shtesë? Kush e ka marrë parasysh paralajmërimin e Alexei Navalny për revistën Time se “herë pas here, Perëndimi bie në grackat elementare të Putinit”?
Ukrainasit po fitojnë beteja në këtë luftë. Me ndihmën e mjaftueshme, ata planifikojnë të shijojnë suksese të mëtejshme. Në vitin 1776, Thomas Paine shënoi me gisht “ushtarin e verës dhe patriotët e diellit” të gatshëm për të braktisur luftën amerikane për pavarësi. Ai u kujtoi amerikanëve se “tirania, si ferri, nuk mund të mposhtet lehtë”. Tani nuk do të ishte koha për të braktisur miqtë tanë, të përshkruar në mënyrë eufemiste nga ekspertët, teksa Shtetet e Bashkuara “ndihmojnë” Ukrainën të përcaktojë qëllimet e saj strategjike. Nëse Rusia del nga ky konflikt duke u përballur me Perëndimin, bota do të bëhet gjithnjë e më e rrezikshme. Dhe kujtoni se Kina do të shikojë.
The Hill-Përshtati Gazeta Shqiptare
