Operatorët kryesorë janë kthyer në tregtarë të vajit të importit. Kompanitë pohuan se prej kohësh, në fabrikat e tyre vetëm sa paketohet vaji i përpunuar që vjen nga jashtë. Është më e leverdishme të importojnë vaj të botiluar ose të përpunuar dhe të bëjnë vetëm ambalazhimin. Sipas bilanceve të deklaruara në QKB, të tjera kompani me qarkullime të larta vjetore kanë falimentuar. Vështirësitë janë të shumta edhe për sipërmarrësit që vite më parë investuan për rafineritë e përpunimit të vajit grexho. Në Shqipëri ishin dy ishin kompanitë kryesore që rafinonin vajin e papërpunuar të importit, “Olim” dhe “Fiol”.
Bajram Dine, përfaqësues i kompanisë “Vajra bimore”, që tregton vaj në logon “Fiol”, pohoi për “Monitor” se prej një viti e gjysmë, rafineria e përpunimit të vajit nuk punon. Arsyet pse rafineria është fikur, sipas z. Dine, janë kostot shumë të larta të vënies në punë, ndërsa prodhuesit nuk janë lehtësuar nga shteti prej barrës fiskale.
“Prej më shumë se një viti, kompania jonë merr vaj të rafinuar nga jashtë dhe në fabrikë ambalazhohet në shishe. Kemi marrë më parë vaj grexho (të papërpunuar), por tani nuk importojmë më të tillë, pasi nuk jemi të mbrojtur. Ne kemi investuar miliona euro në fabrikë për rafinimin e vajit ushqimor të lulediellit, por nga shteti nuk ka asnjë lehtësi për prodhuesit. Detyrimet janë të njëjta si për atë që importon që vaj të përpunuar dhe atë që sjell vaj grexho nga një vend i Bashkimit Europian”.
Në vend tashmë nuk funksionon më asnjë rafineri. Vaji merret i gatshëm nga jashtë dhe ambalazhohet nga fabrikat vendase. Burime nga “Olim” thanë se edhe kjo kompani nuk prodhon dhe rafinon më vaj ushqimor të lulediellit. Vaji vjen i përpunuar nga importi dhe ambalazhohet në Shqipëri me logon “Olim”.
Edhe Ilir Linza, aksioner i kompanisë “Erbiron sh.p.k” që ka ekskluzivitetin e importit të vajit të botiluar hungarez “Floriol”, pohoi për “Monitor” se në Shqipëri, asnjë nga kompanitë e tregtimit të vajit nuk e rafinon më këtë produkt. Z. Linza tha se vaji vjen i përpunuar nga importi, pasi operatorët shqiptarë nuk i përballojnë dot kostot e rafinimit.
“Të rafinosh vaj në fabrikë do të thotë që të furnizohesh nga jashtë me vaj grexho ose lëndën e parë që janë farat e lulediellit. Të furnizohesh me vaj grexho dhe ta rafinosh në Shqipëri nuk i leverdis asnjë kompanie shqiptare, pasi jashtë fabrikat janë gjigante dhe kostoja e rafinimit është më e lirë se te ne. Cilësia e vajit të përpunuar në Shqipëri është më e ulët se e atij që importohet.
Prandaj të gjitha kompanitë shqiptare janë kthyer në paketues të vajit të rafinuar që vjen nga jashtë nëpërmjet boteve me sasi 3 mijë deri në 4 mijë tonë. Në fabrikat shqiptare, vaji vetëm sa paketohet në shishe me logon e secilës kompani që e tregton”.
