26 milionë euro dhe është më i vogli mes tre impianteve të planifikuara.
Aktualisht, ky impiant është i vetmi që ka përfunduar nga tre kontratat e kushtueshme të partneritetit publik privat të qeverisë shqiptare, që po hetohen për korrupsion dhe pastrim parash nga Prokuroria e Posaçme, SPAK.
Kodrina e mbetjeve është fakti i pakkontestueshëm i një inceneratori që mezi mbajti ndezur llambat e tij me energji elektrike.
Por a i duhej një incenerator i tillë i ndërtuar në atë vend në Elbasan?
Dampa e Paperit kishte një depozitim 100 vite pa ndërtuar fare incenerator.
Një lagje e tërë pranë impiantit të përpunimit të mbetjeve jeton dhe mbijeton si të ishin inekzistent për shtetin dhe pushtetin vendor.
Një nga banorët e zonës shprehet: “Po na merret fryma. Nuk duhet të ishte vendos inceneratori”.
Inxhinjeri Beqir Kila shton se: “Ky landfill nuk i plotëson kushtet teknike në asnjë drejtim, gjithë tymrat që nxjerr dhe shkarkohen përreth banesave, ky është problem serioz. Këtij venddepozitimi i është vënë flaka që të ulet sasia e mbetjeve. Janë të gjitha materiale kanceroze kështu që për banorët është problem serioz plus ndotjen e Lumit Shkumbin dhe florën dhe faunën kjo zonë është e dëmtuar shumë. Një katastrofë mjedisore, ndotja në lumin Shkumbin që më pas shkarkohen deri në detin Adriatik. Peshqit që mund të kapin amatorët janë të intoksikuar kanë element të rënd në përbërjen e tyre, çfarë ndikon direktë në shëndetin e njerëzve që konsumojnë këta peshq që kapen në ujërat e Shkumbinit”.
Pa asnjë lloj trajtimi paraprak, gropat janë mbushur dhe janë kthyer në male. Inxhinieri Beqir Kila u shpreh se: “Për qytetarët e e Elbasanit evadimi i tyre në një vend tjetër qe shumë, shumë i mirë për qytetarët e Elbasanit, por ja hoqëm Elbasanit dhe ja çuam zonave përreth në rrethinat e ish kombinatit metalurgjik i çuam veç ndotjen nga ajri edhe ndotjen me landfill.” Prej muajsh të gjitha mbetjet e bashkive të qarkut Elbasan që po depozitohen në landfill, por nuk po trajtohen, duke krijuar një mal me plehra që po rrezikojnë një krize të re mjedisi në Elbasan.
Inxhinieri Beqir Kila sqaron më tej se: “Këto mbetje krijojnë probleme dhe me ujërat nëntokësore. Fshatarët e zonës kanë hapur puse. Ndoten ushqimet, e merr kafsha më pas e merr njeriu nga një studim me institutin e Gjërmanisë dhe Institutin e Tokave në Institutin Bujqësor është zonë e kontaminuar e gjithë sipërfaqja. Me element toksik dhe të rrezikshme plumbi, kromi, kaliumi etj”.
Landfilli po kthehet në një gropë financiare dhe një burim rreziku potencial pasi mali me mbetje ka risk për shpërthime zjarresh dhe infeksionesh. Sipas inxhinerit Kila: “vënddepozitimi mbetjesh i është vënë flaka për të ulur nivelin i mbetjes ky. Djegia masive është shumë e vështirë të eliminohet flaka do ditë të tëra ju e dini se çfarë flake bën plastika”.
Duke u kthyer përsëri në vitin 2014 kohë e emergjencës mjedisore inxhineri Kila shton se: “Kjo është edhe një humbje e madhe ekonomike për vendin tonë”.
Që nga viti 2022, sasia e mbetjeve është shtuar në mënyrë të konsiderueshme, duke e rritur atë deri në 8 herë më shumë, një shqetësim që ka ngritur alarmin për ndikimin negativ në mjedis dhe shëndetin e qytetarëve.
Anëtarja e këshillit bashkiak, Bianka Çopja u shpreh se: “2022 ka qenë e njëjta kontratë e 2023 dhe 2024 e njëjta kontrate me të njëjtat kushte dhe objekt për sa kohë një kontrata nuk zbatohet pse duhet të firmoset”.
Inceneratori i Elbasanit i kushtoi buxhetit të shtetit 26 milionë euro dhe është më i vogli mes tre impianteve të planifikuara. Aktualisht, ky impiant është i vetmi që ka përfunduar nga tre kontratat e kushtueshme të partneritetit publik privat të qeverisë shqiptare, që po hetohen për korrupsion dhe pastrim parash nga Prokuroria e Posaçme, SPAK.
Gjashtë vite më vonë
“Eco Elb” është kompania e krijuar në 18.11.2021 dhe ka në objekt të aktivitetit “Grumbullimi, rehabilitimi dhe përpunimi i mbetjeve të ndryshme, organike, të ngurta, të gjelbërta,..etj, në territorin administrativ të të gjithë bashkive të Qarkut Elbasan. Trajtimi i mbetjeve me djegie (incenerator). Kompania trashëgoi inceneratorin e Elbasanit të ndërtuar nga “Albtech Energy” e cila kishte një kontratë të dorëzimit me çelësa në dorë të impiantit të djegies së mbetjeve në Elbasan. Në dhjetor 2021 inceneratori i Elbasanit kaloi nën sekuestro
Sipas ekspertit te ekonomisë, Pano Soko: “Që në sekuestron paraprake që u bë u bë me shumë vonesë sepse u prit nga momenti që kaloi pronësia nga kompania tek Bashkia e Elbasanit u prit që të sekuestrohej duke u bërë deri diku e pavlefshëm sepse duhej të bllokohej aktiviteti në momentin e thithjes së fondeve nga shteti drejt kompanisë private”.
Teksa janë dhënë dënime për një sërë personash të lidhura me këtë projekt. Kontratat janë firmosur në mbledhjet e thirrura nga kryetari i bashkisë së Elbasanit për çdo vit me të njëjtin objekt. Por nga 4 proceset e Grumbullimi, rehabilitimi dhe përpunimi i mbetjeve të ndryshme, organike, të ngurta, të gjelbërta dhe incenerimin të parashikuara vetëm grumbullimi i mbetjeve aktualisht kryhet duke u shkelur me të dyja këmbët kontratën e firmosur mes firmës dhe bashkive ku edhe këto të fundit janë aksionere.
Anëtarja e këshillit bashkiak Bianka Çopja thekson se:”Janë të gjithë janë përgjegjës sepse bashkitë janë edhe pronari edhe klienti në këtë incenerator”.
Ndërsa, Pano Soko sqaron se “inceneratori i Elbasanit shërbeu që një grup njerëzish duke përdorur pushtetin financiar dhe politik për të arritur të përfitonin fonde publike në dëm të qytetarëve.
Aksionerë të “ECO Elb” aktualisht janë Bashkia Cërrik me 8 për qind, Gramsh me 8 për qind. Elbasan 52 për qind, Peqin 8 për qind, Belsh 8 për qind, Librazhd 8 për qind.
Në kushtet e shkeljes së kontratës në mënyrë ciklike janë shkruar dhe rishkruar por “ECO ELB” është paguar sipas kontratës por punën e incenerimit edhe pse nuk e ka kryer.
Anëtarja e Këshillit Bashkiak, Bianka Çopja tha për Vetting: Objekti I kontratës lidhur mes 7 bashkive të “Eko Elb sha” ka 4 pika kryesore që është pranimi përpunimi grumbullimi dhe incenerimi në të vërtet incenerimi nuk ka ndodhur nga një përgjigje e ardhur nga “Eco Elb sha”. Në momentin që një nga këto pika nuk kryhet duhej kryer ndërprerja e kontratës. Të 7 bashkitë nuk duhet të kalojnë asnjë fond pasi ky incenerator nuk po I përmbahet objektit të kontratës.
Mbetjet e riciklueshme që duhet të grumbulloheshin diku nuk gjenden dyshohet se janë shitur nënë dorë pa fatura dhe paratë nuk dihet se ku kanë përfunduar.
Bianka Çopaj sqaron se: “Këto mbetje që trajtohen dhe ndahen, janë mbetje që hapen ankande për t’u shitur në asnjë prej viteve 2022, as 2023 as 2024 nuk është kryer ankandi. Pyetja qëndron ku janë këto mbetjet, ndërkohë që janë grumbulluar diku këto mbetje duhet të jenë grumbulluar diku, nuk besoj se janë brenda në incenerator do të jenë lënë, aty për 3 vite del pikërisht që janë shitur privatisht dhe këto pagesa të jenë marr privatisht dhe këtë e sqaron vetëm “Eco Elb” dhe në përgjigjen e tyre sqaron se nuk ka pasur ankand dhe as nuk ka asnjë prodhim energjie“.
- Inceneratori i Elbasanit fiku turbinat dhe kaloi në remont.
Në një përgjigje zyrtare të dhënë nga Administratori i Inceneratorit theksohet se për vitin 2022 inceneratori ka funksionuar 24 ditë. Për vitin 2023 ka punuar 7 muaj, ndërsa për vitin 2024 nuk ka punuar asnjë ditë në incenerim.
Inceneratori i Elbasanit fiku turbinat dhe kaloi në remont. Nuk dihet se çfarë e shkaktoi defektin dhe sa kushton riparimi i tij. Sipas anëtares së Këshillit Bashkiak të e Elbasanit, Bianka Çopja: “Për sa kohë një impiant është i fikur, përse duhet të paguhet punonjësi”.
Po ashtu, pa përgjigje mbetën edhe pyetjet se kur do të vihej në punë inceneratori dhe çfarë do të bëhet me malin e mbetjeve të pa trajtuara në landfill kur të rindizen turbinat?
Në të gjithë këto kontrata të firmosura dhe që shkelen nga Bashkia e Elbasanit nuk ka dijeni se çfarë ndodh. Sipas anëtares së këshillit Elbasan, Bianka Çopja: “Përgjigja nga Bashkia Elbasan na erdhi se nuk kishte asnjë informacion për inceneratorin e Elbasanit, ndërkohë Eco Elb ka kthyer përgjigje se e ka njoftuar Bashkinë dhe nxjerr kompetencat e nevojshme se ky incenerator nuk punon”.
“Inceneratori që ne kemi nuk ka teknologji për djegin e nevojshme duhet të arrij temperaturën e nevojshme që të shkatërrohen dioksinat që shkarkohen në ajër nuk prodhon energji përkundrazi duhet të fusësh energji që të punoj”- tha eksperti Beqir Kila.
Pavarësisht se janë shpenzuar një mal me para Këshilli Bashkiak i Elbasanit kërkon të harxhoj edhe 2 miliardë lekë të tjera për të hapur një pikë të re landfilli.
Antarja Binka Çopja theksoi për Vetting se: ”Paradoksi më i madh ka ndodhur në mbledhjen e fundit të Këshillit Bashkiak, kishin shtuar një memo me idenë për të ndërtuar një landfill të dytë, për të kaluar dhe 2 milion euro të tjera”.
Aktualisht “Eco Elb” çel dhe mbyll tendera merr edhe pagesa për çdo ton mbetje që dërgohen në këtë landfill. Likuiditet parash që qarkullojnë në po të njëjtat Bashki, pasi rezultojnë aksioner. Që nga xhepi i majtë japin dhe në xhepin e djathtë përfitojnë në bazë të përqindjes.
“Ne kemi të bëjmë me një incenerator që nuk është duke ndjegur mbetje por është djegur paratë e taksapaguesve të Elbasanit dhe 7 bashkive”- sqaron Bianka Copaj për Vetting.
Kompania “ECO-ELB sh.a”, me administrator Leli Kajën, e cila ka në menaxhim inceneratorin e Elbasanit, rezulton që në vitin 2023, të gjithë tenderat që ka kryer, figurojnë me flamuj të kuq, që do të thotë, ose kanë qenë tendera pa garë, ose me shkelje të tjera gjatë procesit të prokurimit.
“Tendar janë vetëm me një pjesëmarrës dhe ai është fitues”- Sqaron Bianka Çopaj.
Tenderi për menaxhimin e mbetjeve pa garë
Në fund të Marsit 2023, shoqëria publike “Eco-Elb” shpalli tenderin, me objekt “Shërbim-Menaxhim mbetjesh urbane, në landfill, Inceneratori i Qarkut Elbasan (me makineri të rënda)”. Fondi limit për këtë procedurë ishte 39.045.600 lekë të reja.
Në dokumentat zyrtare, jepet edhe argumentimi për zhvillimin e këtij tenderi. “Shoqëria Eco-Elb sh.a., e cila kryen menaxhimin e Inceneratorit dhe Landfillit të Elbasanit, duke qenë një shoqëri e re, nuk i zotëron këto mjete të nevojshme për operimin e inceneratorit dhe landfillit, prandaj është e nevojshme që ky shërbim të mbulohet me anë të një kontrate shërbimi nga të tretë”, thuhet në dokumentet e miratuar nga administratori Leli Kaja.
“Në këtë prizëm e shoh dhe veprimet e bashkisë së Elbasanit duke e editur fare mirë që këto fonde vetëm qytetarëve nuk do i shërbejnë” thekson Pano Soko.
Në tender rezulton se ka marrë pjesë vetëm shoqëria “Ergi” shpk dhe ka fituar kontratën me ofertën 39.030.300 ose 0.999 përqind e fondit limit (vetëm 15 mijë lekë më pak se fondi limit).
Kompania “Ergi” shpk është krijuar në vitin 2000. Inceneratori i Elbasanit kërkon të blejë 525 mijë euro makineri: Jemi shoqëri e re, nuk i disponojmë mjetet
Kompania që ka nën administrim inceneratorin e Elbasanit ECO Elb ka parashtruar nevojën e saj për mjete të rënda në funksion të shërbimit të menaxhimit të mbetjeve urbane.
Një procedurë e fundit prokurimi e çelur nga kjo kompani ka në objekt të kontratës pikërisht këtë “Shërbim-Menaxhim mbetjesh urbane ne landfill (Makineri te renda)” me një fond limit 525 mijë euro.
Në dokumentet që janë vënë në dispozicion nga kompania nënvizohet se mjetet mund të jenë për shitje apo dhënie me qira teksa kontrata do të jetë me një afat 12 mujor nga data e lidhjes.
Në seksionin formulari i termave të referencës kompania parashtron cilat janë nevojat e saj konkrete dhe arsyeja pse këto mjete nuk disponohen duke argumentuar se ECO Elb është një shoqëri e re.
Shoqëria ECO-ELB sh.a. e cila kryen menaxhimin e Inceneratorit dhe Landfillit duke qenë një shoqëri e re nuk i zotëron këto mjete të nevojshme për operimin e inceneratorit dhe landfillit prandaj është e nevojshme që ky shërbim të mbulohet me anë të një kontrate shërbimi nga të tretë” thuhet në dokument.
Ky tender ka rezultuar me flamur të kuq për shkakun se janë skualifikuar të gjithë operatorët konkurrues madje është skualifikuar edhe oferta më e ulët duke rezultuar fituese kompania me ofertën më të kushtueshme. Subjekti Ergi SHPK fiton përsëri tenderin./ Emisioni “Veting”
