SERBI– Agjensia e lajmeve serbe ‘Danas’ ka bërë një analizë të gjatë për atë që ajo e quan si loja e dyfishtë e pushtetit të Beogradit që prej kohësh ka mbetur mes Perëndimit dhe Moskës.
‘Danas’ shkruan se vetëm një e treta e qytetarëve serbë do të votonin për anëtarësim në Bashkimin Evropian, ndërsa 51 për qind e qytetarëve janë kundër.
80 për qind e qytetarëve të anketuar votuan për neutralitetin ushtarak me çdo kusht dhe kundër vendosjes së sanksioneve kundër Rusisë, ndërkohë që Vladimir Putin është ende politikani i huaj më popullor. Qëndrime të tilla jashtë-politike të qytetarëve janë rezultat i dekadave të vendosmërisë së pabesueshme të strukturave qeverisëse për Bashkimin Evropian, propagandës proruse dhe pro Putinit që ka shumë vite që kryen pushteti aktual, por edhe fakti që BE-ja nuk ka një plan të qartë se kur dhe nëse Serbia do të anëtarësohet në union. Kur filloi lufta në Ukrainë, për një moment u duk se qeveria ishte gati të ndryshonte mendje, por shpejt u rikthye në binarin e vjetër dhe tani Serbia ka mbetur në vendnumëro, duke pritur zhvillimin e ngjarjeve globale.
Fakte të varrosura në propagandë
Profesor në pension i sociologjisë në Universitetin e Novi Sadit Jovan Komshiç, beson se kundërshtimi i shumicës së qytetarëve për t’iu bashkuar BE-së është rezultat i dekadave të përcaktimit të pabesueshëm të strukturave qeverisëse, të udhëhequra nga SNS dhe Aleksandar Vuçiç, për Bashkimi Europian.
Siç shprehet ai, qeveria është deklarative e përkushtuar ndaj BE-së, por mediat e kontrolluara nga regjimi, shërbimi publik dhe televizioni me frekuenca kombëtare, dërgojnë vazhdimisht mesazhe antievropiane.
“Ky qëndrim i qytetarëve ndaj Bashkimit Evropian është pasojë e drejtpërdrejtë e lojës së dyfishtë të autoriteteve serbe kur bëhet fjalë për integrimin evropian”, thotë Komshiç.
Siç shpjegon ai, qeveria fsheh nga qytetarët efektet konkrete të ndihmës dhe bashkëpunimit evropian me BE-në, nga sektori ekonomik e deri te mbështetja e BE-së për përmirësimin e cilësisë së qeverisjes në Serbi. Këto fakte janë varrosur në propagandë, sepse në Serbi glorifikohet bashkëpunimi me Rusinë dhe Kinën.
Lufta në Ukrainë është një faktor shtesë që ndikon në këto qendrime.
“Ashtu si qëndrimi ndaj BE-së është polivalent sepse ne deklarativisht jemi për BE-në edhe pse kur bëhet fjalë për të ndërmarrë veprime kalojmë në anën tjetër.
Kjo ndikoi në riprodhimin e një stereotipi tashmë të krijuar në mendjet e shumicës së qytetarëve serbë, i cili nuk është në favor të ndjenjës pro-evropiane”, beson Komshiç.
Ai thotë se në parim, qeveria do të kishte një hapësirë manovrimi për të ndikuar në riaktivimin e gjendjes pro-evropiane të shtetasve në qoftë se ajo do të vendoste për një politikë më të pasojëshme pro-evropiane dhe kjo do të përfshinte një sërë masash, duke përfshirë një zgjedhje të caktuar selektive të sanksioneve kundër Rusisë.
“Unë mendoj se qeveria dhe media nën kontrollin e saj mund t’ua paraqesin këtë shtetasve në një mënyrë të sofistikuar, si një mbrojtje autentike e interesave të Serbisë, në mënyrë që shtetasit të kuptojnë se rruga e drejtë është të vazhdojë integrimi evropian.
Rreziku i forcimit të së djathtës në Evropë
Komshiç nënvizon një rrezik tjetër që mund të lindë nëse lufta në Ukrainë vazhdon.
“Politika strategjike e Putinit është të dobësojë subjektivitetin e Bashkimit Evropian. Një gjë të tillë po e bën duke mbështetur partitë e djathta në BE. Shohim që në Itali po zgjohen ambiciet e reja të opsionit politik të djathtë me Salvinin dhe Berluskonin, të cilët mund të luajnë lehtësisht në kartën alternative të bashkëpunimit me Putinin”, tha ai.
Rigrupimi i forcave politike në Bashkimin Evropian varet nga shumë faktorë të ndryshëm, si efekti i dimrit të ardhshëm, efektet e inflacionit, stagflacioni i mundshëm dhe reagimi i forcave ambicioze opozitare që mund të destabilizojnë fushën politike.
“Në këtë kontekst, kur bëhet fjalë për integrimin evropian të Serbisë, serbët që nuk janë të bindur në mënyrë autentike dhe të besueshme për nevojën për të ndërtuar në mënyrë efektive standardet e jetesës sipas standardeve të BE-së, mezi presin të thonë se është mirë që ishim jo aq të vendosur, por luajtëm e dyanshmërisë, pasi nga BE nuk u përfitoka shumë”, tha Komshiç.
Ai mendon se duhet pritur formimi i qeverisë së re, e cila do të jetë sinjali i parë se cili do të jetë programi i pushtetit të ri ekzekutiv.
“Nëse kjo qeveri dëshiron të parandalojë përkeqësimin e shpejtë të shtetit dhe të popullit në mjerim kolektiv, nuk mund të shkojë në rrugë tjetër përveç Evropës”, përfundon Komshiç.
Rruga e Serbisë për në BE, e cila filloi zyrtarisht në vitin 2005, është një nga më të fundit në UE të Serbisë. me nënshkrimin e Marrëveshjes së Stabilizimit dhe Shoqërizimit, ajo kishte faza të ndryshme dhe mbështetja e qytetarëve luhatej. Mbështetja më e lartë, më shumë se 70%, u regjistrua më 2009. Ka patur tani një rënie dramatike dhe për herë të parë në 20 vjet ka më shumë që janë kundër pranimit.
