Ushqimi i trurit
Nga PhD.MD.Albana Daka*
CILESIA E JETES
Eshtë e nevojshme qe kur te arrini ne moshen e trete, truri te jete ne gjendjen me te mire te mundshme. Theksoj se vitet e fundit ne kemi përqendruar vëmendjen tonë në organe të ndryshme si: zemra, mëlçia, zorrët, … por pothuajse kemi injoruar efektet që ushqimi ka në trurin tonë.
Ne mund të kemi një jetëgjatësi prej 100 vjetësh ose më shumë. Duhet te kemi gjithmonë një tru të shëndetshëm dhe efikas. Dëmtimi konjektiv duhet të menaxhohet që në moshë të hershme për të siguruar një cilësi të plotë të jetës me kalimin e viteve.Sot tashmë kemi njohuri të mjaftueshme për të menaxhuar me vetëdije parandalimin e dëmtimit konjektiv, çrregullimet degjenerative (sëmundja Alzheimer) dhe çrregullimet vaskulare (arteroskleroza).
Njohja e trurit
Truri është organi kryesor i trupit tonë. Të gjithe organet punojnë për efikasitetin e tij.Peshon rreth 1.3 kg dhe përbëhet nga 100 miliardë neurone të mbështetur nga një substancë e bardhë (korteksi). Neuronet janë qelizat më të vjetra që kemi në trupin tonë. Ato zhvillohen qe ne fetus. Sot ne e dimë se zona të caktuara të trurit mund të gjenerojnë neurone të reja.Vit pas viti, rreziku i parë për të menaxhuar është atrofia cerebrale, që është zvogëlimi progresiv i masës së trurit.Të humbasësh edhe 10% të masës së trurit do të thotë të eleminosh miliarda neurone dhe shumë korteks cerebral. Eshtë e nevojshme për të rritur dhe mbështetur plasticitetin e trurit duke promovuar formimin e sinapseve, dmth një lidhje rrjeti midis neuroneve.
PLASTICITETI NERVOR
Sa më shumë informacion, njohuri të larmishme, aq më shumë risi dhe stimuj intelektualë hyjne në trurin tonë, aq më shumë neuronet tona ruajnë aftësinë e tyre për të prodhuar kontakte sinapsi midis tyre, duke ruajtur një cilësi më të mirë të jetës.Ushqimi i trurit është kulture, të gjitha ato janë stimulimi i njohurive, të mësuarit, stimulimi ndijor, artistik, poetik, muzikor, filozofik dhe i përvojave të reja afektive.Kjo aftësi e trurit për të qëndruar aktiv, e gjallë quhet PLASTICITET NEURONAL i rregulluar nga proteina të caktuara të quajtura neurotrofina. Këto kanë aftësinë të kushtëzojnë zhvillimin dhe funksionet e neuroneve tona, të zhvillojnë lidhjet midis neuroneve.
Truri është i njëjtë me njeriunne periudhen prej guri, por plasticiteti i tij neuronal ka lejuar zhvillimin e civilizimit. Në të ardhmen, truri ynë do të jetë në gjendje të kryejë funksione të jashtëzakonshme që as nuk i imagjinojmë sot.
Sa më shumë që përdorni trurin tuaj, aq më shumë ai qëndron aktiv dhe i gjallë. Sa më pak që e përdorni, aq më shumë prishet dhe degjeneron. Ky ishte zbulimi i jashtëzakonshëm i Montalgini.
Ne kemi moshen e trurit tone!
Fuqia dhe truri
Truri kërkon “ushqim” material që ne e lidhim çdo ditë me ushqimin; çdo ditë kërkon ushqim jomaterial si emocione, kuriozitete të vazhdueshme, stimuj ndjesorë dhe kulturorë, shkencorë … njohuri dhe informacione të reja dhe të vazhdueshme …
Për të siguruar efikasitetin më të mirë të trurit, për të parandaluar zvogëlimin e vdekjeve progresive të neuroneve është e nevojshme të krijoni një dietë të shëndetshme dhe adekuate: truri përdor glukozën si burimin e tij të energjisë; truri prodhon insulinë që mund të menaxhojë hyrjen e glukozës në neuronet; mungesa e insulinës në tru çon në “shkaterrim” degjenerativ.
Sëmundja Alzheimer quhet lloji i tretë i diabetit.
Eshtë e nevojshme të sigurohet një dozë adekuate e omega 3, DHA, EPA, acideve yndyrore të pangopura, të cilat gjenden vetëm në peshq dhe në disa alga.
Oksigjeni dhe truri
Një tjetër lëndë ushqyese thelbësore për trurin është oksigjeni. Eshtë organi i trupit të njeriut që konsumon më shumë oksigjen, i cili mund të arrijë nga neuronet e bartura deri ne qarkullimin e gjakut. Çrregullimet vaskulare, të tilla si ateroskleroza, shkaktojnë hipoksi cerebrale me atrofi progresive të masës së trurit.Eshtë e nevojshme të kryeni aktivitet aerobik çdo ditë për të siguruar vëllimet e duhura të oksigjenit në tru dhe në të gjithë trupin tonë. Oksigjeni është ushqyesi kryesor i trurit dhe i gjithë organizmit. Mungesa e oksigjenit gjeneron prishje konjektive cerebrale dhe prishje funksionale dhe estetike në të gjithë trupin tonë.Ekziston një lidhje e ngushtë midis neuroneve të trurit dhe adipociteve të yndyrës
Yndyra dhe Inflamacioni Neural i trurit
Marrëdhënia midis trurit dhe masës dhjamore të trupit është një temë gjithnjë e më aktuale në kërkimin shkencore boterore. Yndyra e tepert e trupit mund te krijoje inflamacion ne tru, përgjegjës për dëmtimin njohës. Kjo do te thote, sa më shumë yndyrë të kemi, aq më shumë rrezikojnë neuronet tona.Adipocitet e dhjamit të barkut prodhojnë proteina inflamatore (në shkurtimin shkencor TNF-alfa, IL-1, IL-6: citokinat).Këto kalojnë nga dhjami në gjak dhe arrijnë në tru ku prodhojnë neuroinflamacion (inflamacion i trurit), i cili shkakton dëmtim konjektiv, humbje të kujtesës dhe kapacitetit të nuhatjes.
Dhjami perreth organeve shkakton një gjendje të rezistencës cerebrale të insulinës e cila çon në një metabolizëm të reduktuar të glukozës cerebrale në zona të veçanta cerebrale, me pasojë të humbjes së kujtesës, plakjes se parkohshme cerebrale dhe humbjes së kapacitetit të nuhatjes.
Ekzistenca e një gjendje personale të rezistencës ndaj insulinës mund të vlerësohet me marrëdhëniet midis glicemisë dhe insulinës, të quajtur H.O.M.A.
Marrëdhënia vitale midis të ushqyerit dhe trurit është një horizont i ri në Shkencën e të Ushqyerit.
