Një studim i ri ka zbuluar se në kundërshtim me besimin e popullarizuar shkencor, kujtimi i një ngjarjeje nxit prodhimin e valëve të trurit të lidhura me kujtesën më shumë sesa përfshirja në të vërtetë në ngjarje. Zbulimi mund të përmirësojë trajtimin e humbjes së kujtesës tek njerëzit me dëmtim të trurit ose dëmtime njohëse.
Kur aktivizohen shumë neurone, ata krijojnë pulsime elektrike ritmike ashtu si një valë spektatorësh që ngrenë krahët në një stadium të mbushur plot dhe prodhojnë një reflektim të dallueshëm të asaj që po ndodh brenda trurit tonë.
Këto valë të trurit, ose lëkundje nervore, ndahen në pesë kategori – gama, beta, alfa, teta dhe delta – në varësi të amplitudës dhe frekuencës së tyre. Ne shfaqim valë gama kur jemi duke zgjidhur probleme ose duke mësuar, beta kur jemi vigjilentë ose të emocionuar, alfa kur jemi të relaksuar fizikisht dhe mendërisht, theta gjatë momenteve të krijimtarisë dhe meditimit dhe valët delta gjatë gjumit të thellë dhe pa ëndrra.
Hulumtimet e mëparshme kanë treguar se lëkundjet theta në hipokampus, një strukturë komplekse thellë në lobin temporal të trurit, janë të lidhura me formimin e kujtesës dhe lundrimin hapësinor. Një studim i ri i udhëhequr nga studiues nga Universiteti i Arizonës ka ekzaminuar se çfarë e shtyn prodhimin e këtyre lëkundjeve theta.
Mendohej se në krahasim me formimin e kujtesës, mjedisi i jashtëm i një personi kishte një rol më të rëndësishëm në nxitjen e lëkundjeve theta. Kjo do të thotë, lëkundjet e prodhuara gjatë përfshirjes në një ngjarje ishin më të mëdha se ato të prodhuara kur krijohej një kujtim i asaj ngjarjeje. Megjithatë, studimi aktual sugjeron se nuk është kështu.
“Çuditërisht, ne zbuluam se lëkundjet theta te njerëzit janë më të përhapura kur dikush thjesht po i kujton gjërat, krahasuar me përjetimin e ngjarjeve drejtpërdrejt”, tha Sarah Seger, autorja kryesore e studimit.
Studiuesit rekrutuan 13 pacientë që monitoroheshin për kriza epileptike duke përdorur elektroda intrakraniale dhe regjistruan lëkundjet e tyre teta hipokampale. Pacientët ndërmorën një detyrë navigimi hapësinor në një kompjuter laptop, duke përdorur një levë për të lundruar në një qytet të realitetit virtual (VR) për të arritur në një dyqan të caktuar. Kur arritën në destinacion, eksperimenti u ndërpre dhe pacientëve iu kërkua të imagjinonin vendndodhjen ku filluan lundrimin e tyre dhe të lundronin mendërisht rrugën që sapo morën.
Gjatë procesit të lundrimit të drejtuar nga leva, lëkundjet theta ishin më pak të shpeshta dhe më të shkurtra në kohëzgjatje krahasuar me lëkundjet që ndodhën kur pacientët vetëm imagjinonin rrugën. Bazuar në gjetjet e tyre, studiuesit arritën në përfundimin se kujtesa është shtytësi kryesor i aktivitetit theta tek njerëzit.
Ata thonë se gjetjet e tyre mund të përdoren për të ndihmuar në përmirësimin e kujtesës tek njerëzit me dëmtim të trurit ose dëmtime njohëse të shkaktuara nga goditjet në tru, konvulsione ose sëmundje si sëmundja e Parkinsonit. Angazhimi në trajnimin kognitiv dhe rehabilitimin duke i bërë njerëzit të krijojnë kujtime në mënyrë aktive do të nxiste lëkundjet theta, e cila ka potencialin të përmirësojë kujtesën me kalimin e kohës, thonë studiuesit.
“Në thelb, ju merrni një pacient që ka dëmtime të kujtesës dhe përpiqeni t’i mësoni ata të jenë më të mirë në kujtesë,” tha Arne Ekstrom, autori përkatës i studimit.
Studiuesit po planifikojnë të kryejnë kërkime të mëtejshme me pacientë që ecin lirshëm në vend të pacientëve që janë në shtrat për të parë se si lundrimi aktual ndikon në lëkundjet theta në krahasim me kujtesën.
Studimi u botua në revistën Neuron.
Burimi: Universiteti i Arizonës
