E përditshmja gjermane “de Volkskrant” i ka kushtuar një artikull Shqipërisë. Ajo shkruan për integrimin e vendit në BE, jetesën e shqiptarëve, qiellgërvishtëset (kullat) në Tiranë, jetën e të rinjve dhe disa mendime nga kryebashkiaku Veliaj, Edi Rama, Edith Harxhi, Lulzim Basha dhe Fatos Lubonja.
“Sot krerët e qeverive evropiane po takohen me udhëheqësit e Ballkanit Perëndimor në një samit (I referohet samitit në Slloveni sot). Premtimi i pranimit po tingëllon i zbehur tani, por në Shqipëri ato mbeten shpresëdhënëse. “Shqiptarët duan të jenë pjesë e Evropës aq shumë sepse ata janë izoluar për një kohë të gjatë.”
Shkrimi i plotë i medias gjermane:
Fantazma e së kaluarës duhet të bëhet një simbol për të ardhmen. Në mes të Tiranës është një piramidë komuniste e stilit konkrete, e ngritur dikur si muze në kujtim të diktatorit Enver Hoxha. Vetëm skeleti prej betoni është ende në këmbë. Pjesë -pjesë, piramida do të rindërtohet, nën drejtimin e arkitektit holandez Winy Maas, si një qendër për teknologjinë dhe inovacionin, një përpjekje nga Shqipëria për t’i ofruar popullsisë së saj të re një të ardhme në vendin e saj.
Nëse Bashkimi Evropian nuk na do, ne do ta bëjmë Tiranën vetë një qytet evropian, thotë kryebashkiaku socialist Erion Veliaj. “Ju nuk duhet të humbni energjinë tuaj duke pritur me frikë për një tren që mund të mos vijë. Ka më shumë mënyra për të qenë evropianë sesa për t’u bashkuar me klubin, “thotë ai.
Të mërkurën, udhëheqësit e qeverisë evropiane do të takohen me udhëheqësit e Ballkanit Perëndimor në një samit në kryeqytetin slloven Ljubljana. Fjalë të devotshme do të thuhen. BE do të riafirmojë se e ardhmja e vendeve të Ballkanit Perëndimor qëndron në Bashkim. Por kjo ishte premtuar tashmë në 2003 dhe pak ka ndodhur që atëherë. Negociatat me Serbinë dhe Malin e Zi janë në bllokim. Fillimi i negociatave me Shqipërinë dhe Maqedoninë e Veriut shtyhet vazhdimisht. Së pari Holanda dhe Franca kundërshtuan, tani Bullgaria kërkon që Maqedonia e Veriut të njohë që kultura e saj ka rrënjë bullgare. Bosnja dhe Hercegovina dhe Kosova janë larguar shumë më tej nga negociatat. Të bërit biznes me Brukselin po pret Godot, tha kryeministri shqiptar Edi Rama.
Më mirë të hani bar sesa të tradhtoni parimet
Megjithatë, shumë shtete anëtare të BE -së besojnë se vendet e Ballkanit janë fajtorë për vonesën. Pavarësisht premtimeve të tyre, ata kanë bërë shumë pak për të luftuar korrupsionin dhe forcuar demokracinë dhe sundimin e ligjit. Prandaj ata nuk donin të dëgjonin asgjë në lidhje me propozimin e Sllovenisë për integrimin e vendeve të Ballkanit në Bashkim deri në vitin 2030. Shumë e rrezikshme.
“Shqiptarët janë aq të etur t’i përkasin Evropës sepse janë izoluar për një kohë të gjatë,” tha Edith Harxhi, drejtoreshë e Qendrës së Politikave Shqiptare dhe ish -zëvendësministre e Jashtme. Gjatë Luftës së Ftohtë, Shqipëria ishte kazerma më e zymtë në botën komuniste. Vendi ishte pa para, veçanërisht kur Hoxha, “xhaxhai Enver”, nuk ishte prishur me Bashkimin Sovjetik dhe Kinën. “Më mirë të hamë bar sesa të tradhtojmë parimet tona”, ishte një slogan i asaj kohe. Evropa nuk ekzistonte për shqiptarët: gati një mijë njerëz u pushkatuan kur u përpoqën të iknin nga utopia e Hoxhës.
Sot, Tirana ka përqafuar me padurim kapitalizmin. Rrethi i Bllokut, ku dikur jetonte elita e partisë, tani është një qendër argëtimi. Vila e mëparshme e Hoxhës tani është e rrethuar nga bare me turbo folklorike shurdhuese, meloditë ballkanike me një goditje teknike. Rrugët përreth janë të bllokuara me trafik, shumë Range Rovers dhe makina të mëdha të prodhimit gjerman.
‘Makina është një obsesion’, thotë kryebashkiaku Veliaj. ‘Dikur kishte 17 makina në Tiranë, që i përkisnin anëtarëve të Byrosë Politike. Si fëmijë, mbaj mend që u përpoqa të merresha vesh për tridhjetë sekonda kur kaloi një kamion ushtrie. Ishte aq e veçantë. Tani Tirana ka 170 mijë makina. Janë trofe. Njerëzit shkojnë të punojnë në Gjermani dhe kthehen me një Mercedes, për të treguar se nuk janë më komunistë. ‘
Qiellgërvishtëset (kullat) për të pastruar paratë e drogës
Ashtu si Kryeministri Rama, një ish -piktor dhe basketbollist, Veliaj (41) është një eksponent i Shqipërisë së re. Sharmante dhe rastësore, me xhinse, këmishë dhe atlete. Ai studioi në Shtetet e Bashkuara dhe Britaninë e Madhe, flet anglisht të përsosur dhe dëshiron t’i japë Tiranës një pamje moderne duke punësuar arkitektë yje si Winy Maas, Stefano Boeri dhe Bjarke Ingels.
Sheshi Skënderbej në mes të qytetit është i rrethuar nga qiellgërvishtëset që rrethojnë sheshin, fenerë të një kapitalizmi të ri që shikon poshtë ikonat e një bote të zhdukur: xhamia osmane, arkitektura fashiste e italianëve që pushtuan në 1939, pompoze Opera për të cilën udhëheqësi sovjetik Nikita Hrushov ishte ende duke vendosur gurin e themelit.
Por sa e re është Shqipëria e re? Bukuria e Edi Ramës dhe Erion Veliajt fsheh një regjim autokratik dhe të korruptuar, thotë shkrimtari dhe botuesi Fatos Lubonja, i cili kaloi 17 vjet në një kamp pune nën drejtimin e Hoxhës. Ashtu si opozita, ai është i bindur se qiellgërvishtëset janë ndërtuar për të pastruar para nga trafiku i drogës dhe korrupsioni. “Ashtu si në komunizëm, ne ende jetojmë në një realitet virtual të krijuar nga propaganda,” thotë Lubonja.
Kryebashkiaku Veliaj mohon fuqishëm se ndërtimi i qiellgërvishtëseve është një operacion pastrimi parash. Sigurisht që ka korrupsion, pranon ai: ‘Korrupsioni është pjesë e Ballkanit, është pothuajse një sport kombëtar. Por ne përpiqemi shumë për ta luftuar atë. ‘ Sipas Komisionit Evropian, vitet e fundit është bërë përparim, një gjykim i miratuar nga qeveria holandeze këtë verë.
Por sipas një raporti të fundit nga Transparency International, korrupsioni në fakt është rritur vitet e fundit. Shteti u jep kontrata kompanive me lidhje të mira politike, pa tender publik, që ndoshta do të thotë se paratë do të mbeten në hark. Transparenca vëren një ‘partneritet’ shqetësues midis politikës, biznesit dhe krimit të organizuar.
Miti i tranzicionit
Për shembull, kryebashkiaku socialist i qytetit bregdetar të Durrësit u filmua në vitin 2017 duke diskutuar blerjen e votës me drejtuesit e bandave vendase. Po atë vit, një parlamentar dhe ish -ministër i Partisë Socialiste u arrestua për përfshirje në trafikun e drogës.
BE -ja duhet të balancojë korrupsionin kundër rëndësisë strategjike dhe gjeopolitike të Ballkanit. Nëse tjetërson Ballkanin, rivalët si Rusia dhe Kina do të kenë mundësinë të përdorin Ballkanin si një urë lidhëse për aktivitetet që minojnë Evropën. Për shembull, ata mund të dërgojnë emigrantë ose terroristë në BE përmes Ballkanit. Ose nxisni konfliktet e vjetra, duke krijuar paqëndrueshmëri në krahun juglindor të Evropës.
Politika e zgjerimit e BE -së është bazuar gjithmonë në idenë se perspektiva e pranimit është një karotë që disiplinon vendet kandidate. Kështu funksionoi në shumicën – edhe pse jo në të gjitha – vendet e Evropës Lindore.
Shkrimtari Fatos Lubonja dyshon nëse kjo ide qëndron akoma. Ai flet për ‘mitin e tranzicionit’, të rrënjosur në të menduarit optimist të viteve 1990, kur të gjitha vendet dukej se ishin në tranzicion drejt një shoqërie liberale dhe demokratike. Tani është e qartë se disa vende po zgjedhin një rrugë të ndryshme, për shembull sepse udhëheqësit politikë kanë një interes më të madh në një formë autoritare të qeverisjes.
Serbia dhe Mali i Zi gjithashtu nuk janë bërë më demokratikë që nga negociatat me BE -në, thotë Gjergji Vurmo nga instituti i studimit Instituti për Demokraci dhe Ndërmjetësim. “BE nuk mund ta bëjë një vend demokratik. Njerëzit duhet ta bëjnë këtë vetë. ‘
Koha politike dhe biologjike
BE ka ndryshuar gjithashtu. Përvojat me Poloninë dhe Hungarinë, korrupsioni në vende të tilla si Rumania dhe Bullgaria i kanë bërë shtetet anëtare më të kujdesshme. Mbi të gjitha, politikanët e dinë se zgjerimi nuk është një temë popullore tek votuesit.
Pavarësisht gjithçkaje, shumica e njerëzve në Tiranë vazhdojnë të shpresojnë për anëtarësimin në BE. ‘Aderimi është thelbësor. Shtë pika spirancë për të gjitha reformat në fushën e demokracisë dhe shtetit ligjor, “tha Lulzim Basha, kreu i opozitës në parlament.
BE premton më shumë prosperitet, por edhe njohje si evropiane. Në Qendrën Destil, një vend ndalimi për krijuesit dhe aktivistët e rinj, shpresat janë akoma të lidhura me Evropën. Evropa të paktën mund të hapë negociatat? Pastaj do të duhen edhe dhjetë deri në pesëmbëdhjetë vjet para se Shqipëria të jetë anëtare.
Gjithsesi, nëse Evropa nuk ia del, ata do të shkojnë vetë në Evropë, siç kanë bërë tashmë kaq shumë shqiptarë. ’99 Përqindja e miqve të mi duan të largohen nga Shqipëria. Unë vetë dua të bëj shkenca biomjekësore, ndoshta në TU Delft. Ju nuk keni një trajnim të tillë këtu ‘, thotë studenti Arlind Kambeni. Ai është 18 vjeç, në të njëjtën moshë me premtimin se Shqipëria do të jetë në gjendje të bashkohet me BE.
“Ka një ndryshim midis kohës politike dhe kohës biologjike,” thotë ai. Koha politike mund të zgjasë një kohë shumë të gjatë, ndonjëherë një mijë vjet…
