Kur një skandal i madh korrupsioni shpërtheu në Ukrainë fundjavën e kaluar, gazetarët u përballën me një dilemë torturuese midis detyrës profesionale dhe patriotizmit. Mendimi i parë që më erdhi në mendje ishte: “A duhet të shkruaj për këtë për të huajt? A do t’i bëjë ata të mos na mbështesin?”
Nuk kishte asnjë dyshim për ashpërsinë e rasteve që shpërthyen në sferën publike. Ata filluan në zemër të ekonomisë së luftës. Në një rast, hetuesit po shqyrtonin nëse zëvendësministri i infrastrukturës kishte përfituar nga një marrëveshje për furnizimin e gjeneratorëve elektrikë me një çmim të fryrë, ndërsa ministria e mbrojtjes po hetohej për një kontratë të mbiçmuar për furnizimin me ushqim dhe shërbime ushqimore për trupat.
Histori të mëdha, por në shenjë të kohëve tona të jetës ose vdekjes në Ukrainë, edhe kolegu im Yuriy Nikolov, i cili mori lupën e kontratës së fryrë ushtarake, pranoi se kishte bërë gjithçka që mundi për të mos publikuar hetimin e tij. Ai ia çoi gjetjet e tij zyrtarëve publikë duke shpresuar se ata mund të ishin në gjendje ta zgjidhin çështjen, përpara se më në fund të ndihej i detyruar t’i drejtonte në faqen e internetit ZN.UA.
Marrja e një lupe që trondit vendin tuaj, detyron qeverinë tuaj të fillojë hetimet dhe të reformojë prokurimet ushtarake dhe të shkaktojë dorëheqjen e zyrtarëve të lartë është zakonisht diçka që i bën gazetarët e tjerë xhelozë. Por unë e kuptoj plotësisht se si ndihet Nikolov që dëshiron të përmbahet kur kombi juaj është në luftë. Rusia (dhe kritikët e tjerë të Ukrainës jashtë vendit) janë, në fund të fundit, duke kërkuar të kapërcejnë çdo mundësi për të minuar besimin tek autoritetet tona.
Një gazetar duhet të qëndrojë paksa i largët nga situata që ai ose ajo mbulon. Ndihmon për të qëndruar i paanshëm dhe për t’iu përmbajtur fakteve, jo emocioneve. Por, çka nëse të qëndrosh i paanshëm është i pamundur pasi duhet të mbulosh pushtimin e vendit tënd? Natyrisht, ju duhet të vazhdoni t’i kërkoni llogari qeverisë tuaj, por jeni gjithashtu me dhimbje të vetëdijshme se armiku është atje duke kërkuar të shfrytëzojë çdo mundësi për të gërryer besimin në udhëheqje dhe për të minuar sigurinë kombëtare.
Kjo është pikërisht ajo që gazetarët ukrainas duhet të përballen çdo ditë. Në gjashtë muajt e parë të pushtimit, gazetarët dhe mbikëqyrësit ukrainas vendosën të ndalojnë kritikat e tyre publike ndaj qeverisë ukrainase dhe të fokusohen në dokumentimin e krimeve të luftës ruse.
Por kjo ka dështuar.
“Kjo pauzë çoi në një humbje të shpejtë të përgjegjësisë për shumë zyrtarë ukrainas”, shkroi Mykhailo Tkach, një nga gazetarët kryesorë investigativë të Ukrainës, në një kolonë për Ukrainska Pravda.
Hetimet e tij në lidhje me largimin e zyrtarëve ukrainas nga vendi gjatë luftës për pushime luksoze në Evropë çuan në vendosjen e një ndalimi për zyrtarët që udhëtojnë jashtë vendit gjatë luftës për çështje që nuk lidhen me punën, presidentin Volodymyr Zelenskyy. Kjo shkaktoi edhe shkarkimin e zv/prokurorit të përgjithshëm të fuqishëm.
Qeveria ukrainase u detyrua të reagonte ndaj korrupsionit dhe të bënte një riorganizim të madh pothuajse menjëherë. A do të ndodhte kjo nëse gazetarët ukrainas do të vendosnin të qëndronin në gjetjet e tyre deri në fitore? Dyshoj.
A është ende e dhimbshme kur ju duhet të shkruani për dështimet e zyrtarëve të qeverisë tuaj, kur forcat dërrmuese të armikut po përpiqen të fshijnë kombin tuaj nga planeti, duke përdorur çdo mundësi që mund të kenë për të tronditur besimin e partnerëve tuaj ndërkombëtarë? Sigurisht që është.
Por në këtë rast, kishte vend të caktuar për optimizëm. Gjërat po ndryshojnë në Ukrainë. Qeverisë iu desh të reagonte shumë shpejt, nën presionin e madh të shoqërisë civile dhe shtypit të pavarur. Meme dhe postime në mediat sociale u shfaqën menjëherë, duke tallur zotimin e qeverisë për të blerë vezë me çmime të fryra masivisht. Në fund u shkarkua zv/ministri i infrastrukturës dhe zv/ministri i mbrojtjes dha dorëheqjen.
Kjo përgjigje e shpejtë u vlerësua nga Komisioni Evropian dhe tregoi se sa larg jemi realisht nga Rusia, ku autoritetet ndjekin jo zyrtarët e akuzuar për korrupsion, por gazetarët që e raportojnë.
Siç tha Tkach, shumë besojnë se lufta me armikun e brendshëm do të fillojë menjëherë pas fitores ndaj atij të jashtëm.
Megjithatë, nuk mund të presim kaq gjatë. Është e rëndësishme të kuptojmë se sa më shpejt të fitojmë betejën me armikun e brendshëm – korrupsionin e profilit të lartë – aq më shpejt do ta fitojmë luftën kundër Rusisë.
“Shkatërrimi i korrupsionit nënkupton marrjen e fondeve shtesë për aftësinë mbrojtëse të vendit. Dhe kjo do të thotë më shumë jetë ushtarake dhe civile të shpëtuar”, tha Tkach.
Politico.eu
