Presidenti i Këshillit Europian Charles Michel ka udhëtuar sot në Pekin më 1 dhjetor, për tu takuar me Xi Jinping, në një vit kur presidenti kinez ka riafirmuar pozicionin e tij si udhëheqësi më i fuqishëm i vendit që nga Mao Ce Duni.
Xi u takua me më shumë se 20 krerë qeverish në 2022 në Lojërat Olimpike të Pekinit, por shumica e tyre nuk përfaqësonin demokracitë.
Vizita e Michel, një politikani i lartë europian, do të fokusohet në qëndrimet e Perëndimit. Dhe ka të ngjarë të nxjerrë në pah ndarjet e thella në perëndim në lidhje me marrëdhëniet me Pekinin.
Ndarja e parë është transatlantike. Është e vërtetë që presidenti amerikan Joe Biden përdori një ton të zbutur në takimin e tij të fundit me Xi në samitin e G20 në Indonezi. Por Uashingtoni në përgjithësi po merr një qasje shumë më të ashpër ndaj Kinës sesa anëtarët kryesorë të BE-së, veçanërisht Franca dhe Gjermania.
Strategjia më e fundit e sigurisë kombëtare e SHBA-së, e publikuar në fund të tetorit, e karakterizon Kinën si “konkurrentin e vetëm me synimin për të riformuar rendin ndërkombëtar dhe, gjithnjë e më shumë, fuqinë ekonomike, diplomatike, ushtarake dhe teknologjike për ta bërë këtë”, raporton Infoweb Media.
Në të kundërt, Josep Borrell, përfaqësuesi i lartë i BE-së për çështjet e jashtme dhe politikën e sigurisë, duke folur në Parlamentin Europian më 22 nëntor, vuri theksin e BE-së në bashkëpunimin me Kinën.
Duke vënë në dukje dallimet me Kinën – duke përfshirë demokracinë, të drejtat e njeriut dhe multilateralizmin, Borrell tha gjithashtu: “Kina po bëhet gjithnjë e më e sigurt dhe po zhvillon një konkurrencë gjithnjë e më të fuqishme”.
Por, më e rëndësishmja, ai e mbylli fjalimin e tij duke thënë: “Shtetet e Bashkuara janë aleati ynë më i rëndësishëm, por, në disa raste, ne nuk do të jemi në të njëjtin pozicion ose në të njëjtën qasje ndaj Kinës”.
Ndërsa SHBA-ja ka filluar të rrisë presionin ndaj aleatëve të BE-së për t’u lidhur më ngushtë me linjën e saj të ashpër ndaj Kinës, europianët janë tërhequr. Ka pasur raporte për shqetësimet e Holandës në lidhje me kufizimet e reja të eksportit të SHBA-së në Kinë.
Presidenti francez Emmanuel Macron, i cili do të takohet me Biden në Uashington më 1 dhjetor, pritet të diskutojë marrëdhëniet BE-Kinë. Dhe ndoshta më e rëndësishmja, gjatë vizitës së fundit të kancelarit gjerman Olaf Scholz në Kinë, theksi ishte shumë më tepër te bashkëpunimi ekonomik sesa te konkurrenca politike.
Uniteti europian
Megjithatë, do të ishte shumë e thjeshtë të supozohej se ekziston një vijë e qartë ndarëse që kalon përmes Atlantikut. Brenda BE-së, ka dallime të qarta për mënyrën se si do të reagojmë ndaj Kinës.
Për shembull, Marrëveshja Gjithëpërfshirëse BE-Kinë për Investimet, e nënshkruar me shumë bujë dhe kritika në dhjetor 2020, mbetet për t’u ratifikuar.
Lituania, një nga anëtarët e BE-së, lejoi Tajvanin të hapte një zyrë tregtare në kryeqytetin e Lituanisë, Vilnius, duke përdorur emrin Tajvan në vend të emrit më të përdorur të kryeqytetit të tij, Taipei.
Kjo shkaktoi një mosmarrëveshje të madhe me Kinën. Ajo gjithashtu e vendosi BE-në në një vend të vështirë midis mbrojtjes së një prej shteteve të saj anëtare dhe mbajtjes së politikës së saj zyrtare prej kohësh që njeh Tajvanin si pjesë të Kinës.
Udhëtimi i Scholz në Pekin gjithashtu nuk ishte pa polemika.
Disa liderë thuhet se ngritën shqetësime mbi mundësinë e marrëveshjeve të veçanta me Kinën që mund të minojnë unitetin e BE-së. Për më tepër, një propozim francez për një udhëtim të përbashkët Macron-Scholz në Kinë për të sinjalizuar unitetin e BE-së u refuzua me sa duket nga Scholz i cili favorizoi një delegacion politik gjerman.
Ndarjet kombëtare
Një vijë e tretë ndarëse ekziston brenda vendeve ku liderët politikë dhe të biznesit kanë shpesh në mosmarrëveshje mes tyre dhe me njëri-tjetrin se çfarë qasje duhet të kenë ndaj Kinës.
Merrni shembullin e Britanisë së Madhe. Në një fjalim në Banketin e Lordit të Bashkisë në Londër – një vend tradicional për liderët e Mbretërisë së Bashkuar për të paraqitur prioritetet e tyre të politikës së jashtme, kryeministri aktual i Mbretërisë së Bashkuar, Rishi Sunak, mbrojti një qasje të “pragmatizmit të fortë” ndaj Kinës.
Kjo kërkon të vendosë një ekuilibër midis forcave të vijës së ashpër në partinë e tij, të cilët kërkojnë një qasje më të ashpër ndaj Kinës dhe interesave të shumë bizneseve që tregtojnë me Kinën.
Por një vendim i fundit i qeverisë së Mbretërisë së Bashkuar për të ndaluar përdorimin e kamerave kineze në sistemet e vëzhgimit tregon se, tani për tani, skifterët britanikë po fitojnë në këtë debat.
Debate të ngjashme ka pasur edhe në Gjermani. Qeveria po debaton në lidhje me vendosjen e rregullave të reja për marrëdhëniet e sektorit privat me Kinën që synojnë të nxisin kompanitë gjermane të kërkojnë tregje diku tjetër dhe të ulin varësinë e tyre nga Kina.
Në përgjigje, shefi ekzekutiv i prodhuesit gjerman të makinave Mercedes-Benz, Ola Källenius, tha se ishte “absolutisht e paimagjinueshme” të tërhiqesh nga tregu kinez.
Ky qëndrim ka të ngjarë të mbështetet nga Volswagen dhe BMW, si dhe gjigandi i kimikateve BASF, të cilët së bashku me Mercedes përbënin më shumë se një të tretën e të gjitha investimeve të huaja direkte europiane në Kinë midis 2018 dhe 2021.
Qeveria e koalicionit gjerman është gjithashtu larg nga bashkëpunimi me Kinën. Të nxitur nga presioni i SHBA-së dhe raportet e inteligjencës mbi potencialin e Kinës për përmbysje, të Gjelbrit kanë fituar disa argumente kyçe kohët e fundit. Kjo ka bërë që qeveria gjermane të ndalojë investimet kineze në dy prodhues të çipave dhe të reduktojë aksionet kineze në portin e Hamburgut.
Në këtë sfond, nuk ka gjasa që udhëtimi i Michel të çojë në ndonjë ndryshim thelbësor në marrëdhëniet BE-Kinë. Emëruesi më i ulët i përbashkët mes dy gjigantëve ekonomikë mbetet stabiliteti në marrëdhëniet e tyre tregtare.
Kjo është po aq e rëndësishme për Kinën sa është për BE-në, asnjëri prej të cilëve nuk mund të përballojë goditje të mëtejshme ndaj ekonomive të paqëndrueshme vendase dhe globale.
Ata as nuk mund të heqin dorë nga përpjekjet për të gjetur qasje ndaj sfidave të tjera kritike, si ndryshimi i klimës dhe lufta në Ukrainë dhe implikimet e saj për çmimet globale të ushqimit dhe energjisë.
Megjithatë, përparësia aktuale e shqetësimeve ekonomike nuk mund të fshehë përgjithmonë dallimet themelore politike midis BE-së dhe Kinës. Brukseli përfundimisht do të duhet të përballet me ta, pavarësisht se dëshirës se mund të kërkojë të vazhdojë marrëdhëniet me Pekinin.
