Librazhdi, është thuajse i pabesueshëm që dy herë në vit të mund të gjesh një anëtare të Rotary nga Yorkshire që vazhdon punën me komunitetin e personave me aftësi të kufizuara – një lidhje që u krijua 30 vjet më parë.
Ann Norris mbërriti në qytetin lindor të Librazhdit, një orë larg Tiranës në vitin 1995. Vetëm katër vjet para se ajo të mbërrinte në këtë vend, kishte rënë komunizmi, ndërkohë që Shqipëria kishte qenë një nga vendet më të fshehta të bllokut lindor.
Një efekt rënie që filloi në Poloni dhe u fokusua me rënien e Murit të Berlinit në 1989, duke i dhënë fund më shumë se 40 viteve sundimi diktatorial.
Ann, e cila kishte një përvojë në punën me fëmijë dhe të rritur me aftësi të kufizuara në qytetin e saj Sheffield, vizitoi Shqipërinë për herë të parë për një vit si pjesë e një projekti me organizatën charity Voluntary Service Overseas.
“Kur shkova në Shqipëri në vitin 1995, ishte si një vend i botës së tretë. Vendi duhej të përballej me nivele të larta të varfërisë dhe kishte pak mundësi. Rrugët nuk ekzistonin, ose nëse ekzistonin, ishin në gjendje shumë të keqe. Shtëpitë dhe ndërtesat kishin nevojë për riparime të konsiderueshme, dhe transporti ishte shumë bazik. Shërbimet ishin të pamjaftueshme, me ujë të kufizuar – dy orë në mëngjes dhe dy orë në mbrëmje, pavarësisht nga reshjet e mjaftueshme gjatë vitit.
Elektriciteti ishte gjithashtu i paparashikueshëm dhe shumë mbrëmje kaloheshin me dritë qiri duke ngrënë një darkë të ftohtë. Prindërit luftonin për të rritur fëmijët me aftësi të kufizuara për shkak të niveleve të ulëta të burimeve dhe njohurive, dhe shumë stigma. Shumë prej tyre ishin të izoluar, me komunitete dhe familje që nuk ishin të vetëdijshëm se si mund të përballeshin me nevojat e fëmijëve të tyre. Njerëzit me aftësi të kufizuara shpesh jetonin në apartamente të pabanuara, pa ashensorë ose transport të aksesueshëm.
Në atë kohë, unë po ndihmoja një shoqatë të prindërve të fëmijëve me aftësi të kufizuara që nuk kishin absolutisht asgjë. Nuk kishin arsim për fëmijët e tyre dhe detyra ime ishte t’i ndihmoja. Njerëzit nuk më flisnin, sepse ende kishin atë mosbesimin nga koha e Komunizmit ndaj të huajve. Mu desh shumë kohë për të fituar besimin e tyre”.
Puna e palodhur e Ann bëri të mundur që 200 fëmijë me aftësi të kufizuara të shkonin në shkolla të rregullta. Ann arriti të konsolidojë organizatën e prindërve në MEDPAK, për mbrojtjen e të drejtave të personave me aftësi të kufizuara, dhe që ka marrë një rol të rëndësishëm kombëtar si një grup lobimi.
Ann krijoi një bazë të dhënash të personave me aftësi të kufizuara para se të krijonte një javë trajnimi interaktiv dhe eksperiencial për mësuesit – e para e llojit të saj në Shqipëri. “Fokusi për prindërit ishte që fëmijët e tyre të shkonin në shkollë për të bërë pjesë në sistemin arsimor shqiptar. Kjo ishte një kërkesë e madhe për një vullnetare si unë, kështu që duhej të punonim në faza.”
Bazuar në njohuritë e saj nga Sheffield, ku punonte me organizatën charity MENCAP për aftësi të kufizuara të të mësuarit, dhe duke themeluar klubet Gateëay, ajo krijoi një klub të tillë në Shqipëri, klubi i parë social për njerëzit me aftësi të kufizuara të të mësuarit në Evropën Lindore.
Trajnoi një të ri në klasën e gjashtë që fliste anglisht për të drejtuar klubin. Rezultoi se morën një numër mësuesish nga e gjithë Shqipëria, të shkonin në Librazhd për të parë se çfarë po bënin.
Kultura e mësimdhënies në vitet 1990 dhe në fillim të viteve 2000 ishte “shkumës dhe fjalë”, e nuk ishte mënyra më e mirë për të punuar me të rinjtë me aftësi të kufizuara të të mësuarit, kështu që Ann organizoi edhe trajnime për mësuesit. Gjithashtu prezantoi klasën e parë për fëmijët me aftësi të kufizuara, e cila përfundimisht u zhvendos në një ndërtesë shkolle të rregullt për të ushqyer një kulturë përfshirjeje.
Me mbështetjen e Rotary District 1110 (Hampshire, Dorset, Ishujt e Kanaleve), u mblodhën £18,000 për të blerë një apartament të vogël në Librazhd si një qendër burimesh për MEDPAK.
Për shumë vjet, Ann mbështeti një NGO tjetër shqiptare të drejtuar nga një mik, ‘Together 4 Librazhd’, roli i të cilit është të mbështesë familjet që jetojnë në varfëri ekstreme. Duke punuar me District 1220 eclub, ajo dërgoi fara perimesh dhe artikuj të tjerë për familjet në rajon.
“Tre dimra më parë, filluan të shfaqen dhurata në kutitë e këpucëve, të donuara nga ‘Together 4 Librazhd’, për të cilat unë mësova përmes rrjetave sociale. Shqiptarët ende janë ngurrues për të jetuar jashtë grupit të tyre të ngushtë, gjë që është një trashëgimi e komunizmit. Megjithatë, për shkak se unë jam e njohur për shumë njerëz në Librazhd, isha në gjendje të ndihmoj. Zbulova se kutitë e këpucëve po organizoheshin nga Londra. Një zonjë origjinarisht nga Librazhdi, kishte organizuar një skemë për t’i dërguar kutitë çdo vit. Kështu, për tre vitet e fundit, eclub ka dërguar dhurata në kutitë e këpucëve në qytetin e Mimosa Biçakut, në Librazhd, së bashku me shumë ndihma të tjera.
Kjo më bëri të mendoja për vlerën e mahnitshme të kutive të këpucëve për fëmijët në nevojë. Kështu, intervistova marrësit e kutive për të dëgjuar historitë e tyre. Disa kanë shkruar për ngjarjen, disa janë prozaikë, por të tjerë tregojnë se si ngjarja pati një ndikim të mahnitshëm në jetët e tyre.”
Ann nuk tregon asnjë shenjë të ngadalësimit, duke vizituar Shqipërinë dy herë në vit jo vetëm për të përparuar punën e filluar 30 vjet më parë, por edhe për të vizituar një familje të re të krijuar dhe rrjetin e saj të miqve.
Eshtë plot pasion për të bërë një ndryshim në një pjesë të Evropës që shpesh harrohet. “Populli shqiptar është i ngrohtë dhe miqësor. Unë tani e konsideroj veten pjesërisht shqiptare dhe një pjesë integrale e shoqërisë së Librazhdit. Shqipëria ka ndryshuar jashtë krahasimit gjatë 30 viteve të fundit, dhe në pesë vitet e fundit është bërë një destinacion turistik, me të drejtë. Vendi është tërësisht i bukur.”
Puna e pabesueshme e Ann në Shqipëri ka lënë një trashëgimi mbështetëse dhe përfshirëse për fëmijët me aftësi të kufizuara. “Pasi kam ndihmuar të ndikoj në rrugën e diversitetit në këtë vend gjatë 55 viteve të fundit, unë mund të përdor ekspertizën dhe përvojën time për të këshilluar një vend që ka vuajtur shumë për të arritur ndryshime sociale”.
