Pse ndodhin vetëvrasjet dhe zjarrvëniet kur është Hëna e Plotë ?

“Duhet të jetë një Hënë e plotë …” është një shprehje e zakonshme sa herë që gjërat fillojnë të shkojnë keq. Ideja që një Hënë e plotë mund t’i çmendë njerëzit është një hipotezë e vjetër. Edhe fjala «lunatik (i çmendur)» dhe sinonimet e saj «loon» dhe «loony» rrjedhin nga fjala latine «luna», që do të thotë «Hënë».

Legjendat urbane janë me bollëk në temën e gjërave që rrotullohen rreth Hënës së plotë. Sipas njohurive bashkëkohore, dhomat e urgjencës dhe zyrat veterinare janë më të ngarkuara kur Hëna është e plotë; vetëvrasjet, zjarrvëniet dhe nivelet e krimit të dhunshëm rriten, pacientët në spitalet psikiatrike veprojnë më shumë dhe ka më shumë aksidente trafiku.

Të tjerët madje i atribuojnë dukuri mjekësore, të tilla si gratë që hyjnë në lindje, kriza epileptike dhe ecje në gjumë përgjatë Hënës së plotë. Por a është e vërtetë?

A ndikojnë vërtet hënat e plota në sjelljen tonë?

Njerëzit që besojnë se fazat e Hënës ndikojnë në sjelljen e njeriut tregojnë se trupi i njeriut është rreth 60% ujë. Nëse faza e Hënës mund të ndikojë në baticat e oqeanit, dhe madje të shkaktojë një fryrje të kores së Tokës, me siguri që do të ushtronte një efekt të qenieve njerëzore, arsyetojnë ata.

Çfarë thotë shkenca?

Shkenca e ka marrë seriozisht çështjen e efekteve të Hënës së plotë aq sa ka pasur një numër studimesh që shqyrtojnë pretendime të ndryshme. Pothuajse të gjithë nuk kanë dalur në një përgjigje konkrete. 

Shkencëtarët janë gjithashtu të gatshëm  të theksojnë se objektet në Tokë kanë më shumë efekt mbi njëri-tjetrin sesa Hëna. Astronomi George Abell vuri në dukje  se një mushkonjë e ulur në krahun tuaj ushtron më shumë forcë tërheqëse në trupin tuaj sesa Hëna.

Atëherë, pse është ky besimi këmbëngulës, midis personelit të urgjencës dhe policisë, në fuqinë e Hënës së plotë për sjelljen e çmendur?

Një hipotezë, e paraqitur në një botim të vitit 1999 të Revistës së Çrregullimeve Afektive, sugjeroi që privimi i gjumit, i shkaktuar nga shkëlqimi i Hënës së plotë, mund të ketë përkeqësuar çrregullimet ekzistuese mendore. Sapo dritat elektrike u shpikën, thanë autorët, efekti u mohua, prandaj studimet moderne nuk kanë gjetur asnjë korrelacion.