Kushdo që shikon Francën tani mund të falet pasi mendon se vendi ishte në prag të një revolucioni.
Qytetet e mëdha nga Parisi në Lion, shpërthyen në trazira gjatë natës të enjten, me protestues të veshur me të zeza që ndezën zjarre dhe hodhën predha ndaj policisë së trazirave pasi Presidenti Emmanuel Macron miratoi një reformë jopopullore të sistemit të pensioneve përmes parlamentit. Më shumë se 400 policë u plagosën.
Dhuna mbylli javë të tëra protestash masive ndërsa miliona marshuan nëpër qytetet franceze për të kundërshtuar reformën, e cila do të rrisë moshën ligjore të pensionit në 64 vjeç nga 62 që është aktualisht. Më shumë protesta janë planifikuar tashmë për javën e ardhshme, duke grumbulluar presion mbi qeverinë tashmë të luftuar të Macron dhe duke bërë që mbreti Charles të Britanisë të anulojë një vizitë të shumëpritur.
Megjithatë, me gjithë zhurmën dhe tërbimin e protestave, të cilat mund të përkeqësohen nëse studentët bashkohen, ka pothuajse zero rrezik që vetë Macron të largohet nga detyra. Duke i mbijetuar ngushtë një votë mosbesimi, ai mund të kërkojë të riorganizojë kabinetin e tij dhe të shkarkojë kryeministren e tij, Élisabeth Borne – por sistemi presidencial është krijuar në atë mënyrë që lideri është pothuajse i garantuar të mbetet president deri në ditën e fundit të mandatit të tij, në 2027.
Pyetja më e madhe, pra, është se çfarë ndodh pasi Macron, stili hiperpersonal i udhëheqjes së të cilit është përshkruar shpesh si mbreti, madje edhe sipas standardeve të Republikës monarkike të Francës, largohet nga skena përgjithmonë.
I ndaluar nga kërkimi i një mandati të tretë me kushtetutë, Macron do të lërë pas një parti qeverisëse pa lider dhe pa timon, e cila mund të pushojë së ekzistuari pa të, duke krijuar një vakum pushteti që liderët e ekstremit të majtë dhe të djathtë, duke përfshirë pretendentin tre herë presidencial Marine Le Pen.
Dhe ndërsa Macron ka një kontroll të fortë në pushtet tani, rebelimi parlamentar me të cilin u përball qeveria e tij këtë javë – dhe kaosi që përfshiu vendin – ngrenë pyetje ogurzezë për të ardhmen për këdo që shpreson të shohë Francën të qëndrojë e ankoruar fort në kampin liberal pro-BE dhe pro NATO-s.
Me fjalë të tjera, pas Macron-it, ‘le déluge’.
Platforma e lëkundur e Macron
Shenja e parë e rrezikut që ndizet mbi demokracinë franceze është gjendja e vetë partisë së Macron, grupi qendror i Rilindjes. Në shumë sisteme, partitë në pushtet kanë rrënjë të thella dhe një themel ideologjik që, të paktën në teori, u jep atyre një arsye ekzistence përtej ushtrimit të pushtetit.
Por ky nuk është rasti për partinë e Macron, e cila lindi me qëllimin e vetëm për të ngritur themeluesin e saj në pallatin presidencial të Elysée dhe më pas për të mbështetur qeverinë e tij. Si e tillë, është e urtë nga natyra dhe, me disa përjashtime, nuk ka prodhuar personalitete të guximshme që në rrethana të tjera do të ishin pasardhës të natyrshëm të presidentit.
Dhe ndërsa partisë tashmë i mungon një shumicë në parlament, rebelimi kundër reformës së pensioneve këtë javë zbuloi se Rilindja ishte shumë më e dobët edhe nga sa mendohej më parë – më shumë një platformë e zbrazët për Macron-in për të qëndruar, sesa një platformë nisjeje për liderët e ardhshëm. Në të vërtetë, kryeministrja Borne besonte se ajo mund të mbështetej në mbështetjen e partisë së qendrës së djathtë Les Républicains për të siguruar votat e nevojshme për të kaluar reformën, si pjesë e një marrëveshjeje koalicioni jozyrtar.
Megjithatë, kjo shpresë u zhduk papritur kur një grup prej 19 Les Républicains, të udhëhequr nga ligjvënësi jugor Aurélien Pradié, kundërshtuan urdhrat nga udhëheqja e partisë së tyre dhe njoftuan se do të mbështesnin një mocion mosbesimi ndaj qeverisë së Macron. Ndërsa rebelimet vazhdojnë, ajo zbuloi jo vetëm dobësinë e Rilindjes, por rrëmujën e vazhdueshme të qendrës së djathtë kryesore në Francë – e cila ka prodhuar shumicën e udhëheqësve të vendit që nga Lufta e Dytë Botërore dhe tani është një hije e vetvetes së saj të mëparshme.
“Peizazhi politik nuk është thjesht i thyer; nuk ofron asnjë shpresë për presidentin, qeverinë apo mbështetësit e tyre”, tha Jean-Daniel Lévy, analist politik me anketuesin Harris Interactive. “Nuk ka gjë të tillë si një doktrinë e Macron apo një pasardhës ideologjik i Macron”.
Këmbana e dytë e alarmit që bie është se sa shumë i ka trimëruar kriza e pensioneve fraksionet e ekstremit të djathtë dhe të majtë në parlament. Merrni Jean-Luc Mélenchon, një flamurtar i së majtës ekstreme, i cili ka bërë dy oferta të dështuara për presidencën, dhe tani është fytyra më e njohur në NUPES, një koalicion i krahut të majtë i krijuar së fundmi që mbledh atë që ka mbetur nga partia socialiste, e vështirë e Mélenchon u largua nga grupi France Unbowed dhe të Gjelbrit.
Pasi u zbeh nga pamja, Mélenchon është kthyer në qendër të vëmendjes gjatë betejës për reformën e pensioneve, duke u shfaqur vazhdimisht në media. Anti-NATO, euroskeptik dhe duke bërë thirrje për t’i dhënë fund republikës së 5-të të Francës (Republika e tij e 6-të do t’i jepte fund monarkisë presidenciale), ish-socialisti, simpatitë e të cilit anojnë më shumë ndaj Venezuelës sesa Brukselit, është i përshtatshëm në mënyrë ideale për të prodhuar tinguj revolucionare.
Me reformën e tij të pensioneve,Macron “ka ndezur një zjarr dhe ka bllokuar të gjitha daljet”, tha Mélenchon këtë javë.
Le Pen shikon kurorën
Megjithatë, perspektivat e Mélenchon për të marrë pushtetin në vitin 2027 duken të pakta. Sipas një sondazhi të IFOP të publikuar në fillim të marsit, vetëm 21 për qind e francezëve besojnë se ai është më i pozicionuari për të udhëhequr opozitën – duke sugjeruar se ai nuk është shumë i dashur nga adhuruesit e tjerë të koalicionit NUPES.
E pozicionuar shumë më mirë është Marine Le Pen, shefi i ekstremit të djathtë, të cilin Macron e mundi dy herë në raundet e fundit të dy zgjedhjeve presidenciale. Në të vërtetë, që nga humbja e saj e fundit, Le Pen ka bërë hapa të mëtejshëm për ta bërë veten të duket presidenciale, ndërsa vazhdon të përpiqet të detoksifikojë imazhin e partisë së saj.
Jo vetëm që Le Pen ka hequr dorë nga emri i partisë “Fronti Kombëtar” që lidhej me babain e saj që minimizonte Holokaustin, Jean-Marie Le Pen; ajo ka braktisur një plan elektoral katastrofik për të dalë nga zona e monedhës euro dhe është vendosur si drejtuese e delegacionit prej 88 anëtarësh të partisë së saj në parlamentin francez, duke e vendosur atë në qendër të aksionit kundër reformës së pensioneve.
Ajo nuk ka konfirmuar se do të bëjë një ofertë të katërt për presidencën. Por nuk ka asnjë arsye për të besuar se ajo nuk do ta bënte. Dhe këtë herë, Macron nuk do të jetë pranë për ta ndaluar atë.
“Pas Macronit, do të jemi ne”, tha ajo për BFMTV këtë javë, duke iu referuar partisë së saj Rally National.
Përveç Le Pen, zgjedhja e dukshme për të pasuar Macron do të ishte Edouard Philippe – kryeministri i tij jashtëzakonisht i dashur i dikurshëm. Që nga largimi i detyrës në 2017, Philippe ka kërkuar qetësisht kohën e tij si kryebashkiak i Le Havre, një qytet port i mesëm në bregun verior të Francës, dhe ka ushqyer platformën e tij politike të qendrës së djathtë, Horizons.
Fakti që Philippe, në një intervistë në fillim të këtij muaji, doli për të adresuar faktin se ai vuan nga alopecia dhe vitiligo vetëm dukej se e forcoi popullaritetin e tij me francezët, të cilët e vlerësojnë atë si personalitetin e tyre të preferuar politik, sipas kësaj renditjeje.
Por qëndrimi i Philippe për daljen në pension, duke mbështetur një rritje të moshës ligjore në 67 – mbi dhe përtej asaj që propozoi Macron – nuk i ka bërë atij asnjë favor. Sipas një sondazhi nga Odoxa, 61 për qind e francezëve nuk ishin të kënaqur me përpjekjen e tij për të mbrojtur reformën e pensioneve.
Ai ende nuk e ka thënë me siguri nëse do të kandidojë në vitin 2027 dhe veprimi i javës së kaluar sugjeron se shoqërimi i tij me Macron mund të rezultojë të jetë një zvarritje për perspektivat e tij sapo të fillojë fushata, nëse ai vendos të hyjë në garë.
Gazeta Shqiptare
